پکیج آموزش عروسی خانی
یک مداح چگونه باید در مراسمات عروسی بخواند؟

مجالس عروسی
از جمله مراسم شادی حلال و توام با معنویت، جشن ازدواج است، که می توان آن را پر شور و نشاط، همراه با حفظ شئونات اسلامی برگزار نمود.
رسول گرامی اسلام فرموده اند: «مراسم ازدواج را آشکار برگزار کنید» . این کلام نشانگر اهمیت برگزاری مراسم عمومی در امر نکاح و ازدواج می باشد.
در بیان دیگری آن حضرت فرموده اند: «اذا دُعِیَ احَدُکُم الی وَلیمَة عُرسً فَلیَجِب» . یعنی وقتی شما را به مجلس ولیمه عروسی دعوت می کنند، اجابت کنید و دعوت را بپذیرید.
اجرای مراسم در این مجالس دارای شرایط خاصی است که در ادامه بدان پرداخته خواهد شد.
لازم به نظر می رسد که مداحان اهل بیت(ع) در این محافل، از اشعار و مطالبی استفاده نمایند که ضمن ایجاد شور و نشاط، از آموزه های دینی برخوردار باشد و مردم را به سمت و سوی سیره عملی اهل بیت(ع) سوق دهد.
مجالس عروسی آلوده به گناه
یکی از سوالهای مطرح در زمینه مجالس عروسی، شرکت در مجالس عروسی آلوده به گناه است که در ادامه نظرات مراجع را پیرامون اینگونه مجالس مورد بحث و بررسی قرار می دهیم.
سؤال1: شرکت نکردن در مجالس عروسی که نوعا همراه با لهو و لعب است گاهی باعث دشمنی و خصومت بین اقوام و فامیل می شود، در این مورد وظیفه چیست؟
حضرت آیة الله العظمی بهجت: «این نوع بهانه ها باعث حلال شدن حرام الهی نمی شود.»
حضرت آیة الله العظمی تبریزی: «می توانید شرکت کنید ولی هنگام شروع لهو و لعب نهی از منکر نمایید. اگر اثر نکرد حرکت نمایید، در این صورت مأجور هستید.»
حضرت آیة الله العظمی خامنه ای: «شرکت کردن در مجالس حرام در هر صورت جایز نیست و امر به معروف و نهی از منکر بر همه واجب است.»
حضرت آیة الله العظمی سیستانی: «اگر مبتلا به حرام می شود، جایز نیست.»
حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی: «شرکت در مجالس معصیت جایز نیست.»
حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی: «در صورتی که نتوانید آن ها را نهی از منکر کنید، نباید شرکت کنید.»
سؤال 2: شرکت کردن در مجالس جشن و عروسی که در آن برنامه های موسیقی اجرا می شود، چگونه است؟
حضرت آیة الله العظمی بهجت: «اگر موسیقی مطرب و لهوآور است، حرام است.»
حضرت آیة الله العظمی تبریزی: «گوش دادن به موسیقی لهوی و لو در مجالس عروسی جایز نیست.»
حضرت آیة الله العظمی خامنه ای: «شرکت در این گونه مجالس در صورتی که تأیید و یا تشویق گناهکار باشد حرام است.»
حضرت آیة الله العظمی سیستانی: «اگر موسیقی مجالس لهو است، شرکت کردن جایز نیست.»
حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی: «جایز نیست.»
حضرت آیة الله العظمی فاضل لنکرانی: «شرکت در مجالس لهو و لعب جایز نیست.»
حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی: «شرکت در مجلس گناه جایز نیست.»
حضرت آیة الله مظاهری: «جایز نیست.»
چهارچوب كلي محافل عروسي
1. بسم الله… و عرض تبريك
2. جملات عربي ابتداي مجلس و عرض ادب به امام زمان(عج)
3. شعر ولايي
4. شعر عروسي
5. تصنيف مدحي
6. مراسم تشكر وتقدير داماد از والدين
7. دعا و مناجات پايان مجلس
1. بسم الله… و عرض تبريك
شروع محافل عروسي با بسم الله… و عرض تبريك، و گرفتن صلوات براي سلامتي همه زوجها مخصوصا زوج صاحب مجلس و خانواده شان، آغاز مي گردد. معمولا هنگام عرض تبريك، نام و نام خانوادگي داماد و نام خانوادگي عروس ذكر مي گردد.
2. جملات عربي ابتداي مجلس و عرض ادب به امام زمان(عج)
در محافل عروسي، با توجه به زمان كافي و مناسبي كه در اختيار مداح مي باشد، جملات عربي ابتداي مجلس به تفصيل و كامل ارائه مي گردد.
در اين محافل عرض ادب شعري به امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) معمول نيست، و به دعاي فرج و يا جملات عربي مثل « يارب الحجه بحق الحجه اشف صدر الحجه بظهور الحجه» اكتفا مي شود.
3. شعر ولايي
در بخش اول متن اصلي محافل عروسي، اشعاري در ولايت اميرالمؤمنين(علیه السلام) و اهلبيت(علیهم السلام) ارائه مي گردد، و مابين آن ذكر مولا علي به عنوان جواب مستمع دم داده مي شود. خوب است در اين قسمت به عنوان تفسير برخي از ابيات، روايات مرتبط در بحث ولايت براي مستمع بيان شود.
اگر در اين بخش داستان عروسي حضرت علي (علیه السلام)و حضرت زهرا (س) با اشعار مربوطه و شرح روايي آن، ارائه شود از جهت رساندن پيام اخلاقي اجتماعي به مستمع بسيار مفيد خواهد بود.
نكته: اگر محفل در شب مناسبت خاصي برگزار مي شود، بهتر است شعر اين بخش در موضوع مناسبت باشد. و اگر شعر ولايي خوانده شود، اشاره به مناسبت لازم است.
شعر عروسی حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س)
نمونه اول
فرشتۀ طبع من! زندگی از سر بگیر
باز به سوی خدا، بال بزن پر بگیر
بخوان سرود و صله ز حیّ داور بگیر
ز دست مولا علی شراب کوثر بگیر
دست فشان پایکوب فرشتگان عفاف
خـدا بـرای علـی گـرفته جشن زفاف
به گلشن عیش ما غم است چون زاغ زشت
امین وحی خدا لاله بیار از بهشت
ببین به بالت خدا شعر عروسی نوشت
به هم رسیدند باز دو یار نیکو سرشت
دو اختـر تابناک دو آفتاب کمال
دو سورۀ واقعه دو آیتِ ذوالجلال
فرشتگان بر بدن ز نور خلعت کنید
غرق شده در خدا ناز به خلقت کنید
عروسی فاطمه است تمام همّت کنید
پیمبران را سوی مدینه دعوت کنید
ولیمـۀ کبریــا هدیـۀ نقـد علـی است
قلب علیدوستان سفرۀ عقد علی است
الا که شادی کنید یافته غم خاتمه
فیض الهی شده شامل حال همه
از نفس کائنات میرسد این زمزمه
که گشته امشب عروس فاطمه بر فاطمه
مادر مولا علی، علی اگر حیدر است
عروس تو فاطمه دختر پیغمبر است
خنده زنم کز حسد جان عدو سوخته
ریخته در نار بخل هر چه که اندوخته
عروس را از حیا چهره برافرخته
لباس داماد را دست خدا دوخته
عروس خواهد که چون قدم به منزل نهد
پیرهـن خـویش را هدیـه بـه سائل دهد
خواجۀ لولاک را یار و برادر علی است
فاطمه را تا ابد همدم و همسر علی است
امیر بدر و احد فاتح خیبر علی است
خدیجه! داماد تو، ساقی کوثر علی است
قدر بدان این همه لطف خداداد را
خنده بر آر و ببوس بازوی داماد را
عروسی است و عروس دختر پیغمبر است
عروسی است و عروس آینۀ داور است
عروسی است و عروس فاطمۀ اطهر است
عروسی است و عروس فدایی حیدر است
وجـود او بـا علـی عـروج او تـا علی است
هر نفسِ این عروس هزارها «یا علی» است
علی به تخت زفاف چقدر زیبا شده
با نفس فاطمه چو گل ز هم وا شده
دل ز خدا میبرد بس که دلآرا شده
از این چه بهتر که او شوهر زهرا شده
آینـۀ کبریـاست طلعـت نورانیاش
خواجۀ عالم زند بوسه به پیشانیاش
زراریِ فاطمه! ثنای مادر کنید
ثنای مادر کنید دعا به حیدر کنید
پارۀ دل هدیه بر این زن و شوهر کنید
نثارشان جای گل سورۀ کوثر کنید
رسانده بر بام عرش ندای تکبیر را
کنـار هـم بنگریـد کوثر تطهیر را
عاقد این هر دو زوج خالق حیّ مبین
حاصل این مهر و ماه ستارگان زمین
خادم این جشن نور حضرت روحالامین
خطابۀ عقدشان «تبارک» و یا و سین
ز چشم بد دور باد بهشت دیدارشان
دست خدا یارشان خدا نگهدارشان
آینۀ کبریا فاطمه و حیدرند
معلم انبیا فاطمه و حیدرند
مؤسس اوصیا فاطمه و حیدرند
امّ و اب اولیا فاطمه و حیدرند
بتول، کفو علی است علی است کفو بتول
سلامشـان از خــدا درودشـان از رسـول
نمونه دوم
امشب خدا لطف نهان خود هویدا میکند
امشب تفاخر فرش بس بر عرش أعلا میکند
امشب دو تا را جفت هم، از صنع یکتا میکند
یعنی علی ماهِ رخ زهرا تماشا میکند
با چشم دل در صورت او سیر معنا میکند
امشب حسد بر خاکیان، بی حد برند افلاکیان
خندان چمن؛ رقصان دمن؛ خوشدل زمین؛ خرم زمان
از بهر این ساعت زمان لحظه شماری کرده است
وز بهر این وصلت زمین نابردباری کرده است
چشم فلک شب تا سحر اختر شماری کرده است
ایوب دهر از شوق امشب، بی قراری کرده است
دست خدا، وجه خدا را خواستگاری کرده است
امشب علی،آن عدل کل بر عقل کل داماد شد
شاگرد ممتاز نَبی، داماد بر استاد شد
خوان کرم مخلوق را دعوت به مهمانی کند
صد نعمت از رحمت خدا بر خلق ارزانی کند
وز طور موسی آمده تا آنکه دربانی کند
آید خلیل،آرد ذبیحِ خود که قربانی کند
یوسف گرفته مِجمر و اسپند گردانی کند
کرّوبیان در هلهله، قدوسیان در همهمه
عیسی به دنبال علی، مریم کنار فاطمه
امشب به ملک اهل دل مولی الموالی، والی است
بر سینه غم دست رد، زن، موسم خوشحالی است
شام سیه بختی شد و روز همایون فالی است
کوثر، کنار ساقی کوثر علیّ عالی است
زهرا به خانه بخت شد، جای خدیجه خالی است
امشب به روی مرتضی، لب های زهرا خنده کرد
آن دل گر از غم مرده بود، از خنده ی خود زنده کرد
میخانه باز و هرکسی جام مکیّف می زند
ناهید، پا می کوبد و تندر به کف دف می زند
رنگین کمان چون مشتری خود را در این صف می زند
لبخند وصل امشب چه خوش کوثر به مصحف می زند
آری نه تنها خاکیان، هفت آسمان کف می زند
منشین غمین امشب دلا، شادی دل کن برملا
خیز و مِس خود کن طلا، آیینه ات را ده جلا
عقد علی و فاطمه در آسمان ها بسته شد
در آسمان ها بسته شد در کهکشان ها بسته شد
زین نرگس و سوسن دگر چشم و زبان ها بسته شد
راه یقین ها باز شد، پای گمان ها بسته شد
بازاریان حُسن را، دیگر دکان ها بسته شد
خورشید و ماه و آسمان، آیینه گردانی کنند
چون در زمین خورشید و ماهی نورافشانی کنند
بزمی که حق آراسته الحق تماشایی بُوَد
جبریل مأمورست و فکر مجلس آرایی بود
میکال از عرش آمده گرم پذیرایی بود
چشم کواکب خیره گر از چرخ مینایی بود
در شهر یثرب لاجرم، خوش گِرد هم آیی بُوَد
خیل مَلک از عرش، سوی فرش فرش آورده اند
بهر جلوس انبیا پَرهای خود گسترده اند
امشب زشادی هر وجودی خویش را گم کند
گردون تماشای زمین با چشم اَنجُم می کند
دریای لطف سرمدی، بی حد تلاطم می کند
اهل زمین را آسمان غرق تَنَعُّم می کند
هر غنچه بهر وا شدن چون گل تبسم می کند
امشب که گاه شادی بی حدّ و بی اندازه شد
با دست جانان دفتر عشق علی، شیرازه شد
امشب صدف، بر گوهری، یک بحر گوهر می دهد
یک گوهر اما از دو عالم پر بهاتر می دهد
صرّاف کل، دردانه ای بر دُرج حیدر می دهد
خود دست دختر را پدر بر دست شوهر می دهد؟
نی نِی، فلک خورشید را بر ماه انور می دهد؟
تبریک گو بر مصطفی جبریل از دادار شد
زهرا امانت باشد و حیدر امانت دار شد
امشب علی در خانه خود شمع محفل می برد
کشتی عصمت، نا خدا را سوی ساحل می برد
مشکل گشای عالمی، حل مسائل می برد
انسان کامل را ببین، با خود مکمل می برد
هم آن به این دل می دهد؛ هم این از آن دل می برد
با نغمه ی جادویی اش، داوود مداحی می کند
با خامه مانی کِی توان این نقش طراحی کند
چشمی ندیده در زمین در هر زمان مانندشان
خورشید و مه تبریک گو بر وصلت و پیوندشان
شادی زهرا و علی پیداست از لبخندشان
لبخندشان دارد نشان از خاطر خرسندشان
شیعه مبارک باد گو، بر یازده فرزندشان
ای شیعه، دست افشان شو و تبریک بر دلها بگو
بر پای خیز و تهنیت بر مهدی زهرا بگو
4.شعر عروسي
پس از شعر مدحي، شعر مربوط به مراسم عروسي ارائه مي گردد، كه درون مايه آن، توصيف شب زفاف، اشاره به اهميت ازدواج، ترغيب جوانان به ازدواج، توصيه به قدرداني از زحمات پدر و مادر زوجين و… مي باشد.
خوب است در اين قسمت به عنوان تفسير برخي از ابيات، آيات، روايات و داستانهاي تاريخي مرتبط، در بحث سنت نبوي ازدواج بيان شود.
نمونه شعر عروسي
نمونه اول
دل اهل ولا شد شاد عشق است
شده صحرای دل آباد عشق است
بیارید از جوانی یاد عشق است
هر آنکس شد ز غم آزاد عشق است
بسیجی گر شود داماد عشق است
جوانی پاک از حزب خدایی
رها گردیده از بند جدایی
که باشد بر علی جانش فدایی
بر او جشن مبارک باد عشق است
بسیجی گر شود داماد عشق است
الا داماد ای یار ولایت
شدی در پرتو قرآن هدایت
عزیزان زن گرفتند از برایت
زنی پاک و نکو بنیاد عشق است
بسیجی گر شود داماد عشق است
خداوندا عطا فرما به داماد
هزار و سیصد و پنجاه اولاد
که نسل او فزون باشد ز اعداد
خدا او را هر آنچه داد عشق است
بسیجی گر شود داماد عشق است
مرا شکر خدا در هر کلام است
که مه داماد ما عالی مقام است
همیشه پیرو خط امام است
برای او چنین استاد عشق است
بسیجی گر شود داماد عشق است
نمونه دوم
ای رفیقان همه امداد کنید
باغ دل را همه آباد کنید
یکدگر را ز وفا شاد کنید
خنده بر طلعت داماد کنید
همه از عشق و وفا دم بزنید
همه با هم کف محکم بزنید
شب وصل دو جوان است امشب
قلبها در هیجان است امشب
وصل دو سرو روان است امشب
نامشان ورد زبان است امشب
وصل دو یار مبارک باشد
بر دو دلدار مبارک باشد
ماه داماد صفا کن امشب
حق دلدار ادا کن امشب
دم به دم یاد خدا کن امشب
دست برگیر و دعا کن امشب
یک دعا کن همگی شاد شوند
رفقایت همه داماد شوند
خلعت عشق و وفا بر تن توست
یک چمن لاله روی دامن توست
خرم از لطف خدا گلشن توست
بخت یار تو و مادر زن توست
همسری پاک خدایت داده
شرف و قدر و بهایت داده
ماه داماد بزن خنده به لب
که شب وصل تو باشد امشب
شب وجد است و شب عیش و طرب
حال از من بشنو این مطلب
سعی کن چون گل گلشن باشی
همه جا یار پدر زن باشی
به خدا راز و نیازت باید
نفس روح نوازت باید
چشم باز و روی بازت باید
اول وقت نمازت باید
با خدا باش خدا هم با توست
هم خدا هم همه عالم با توست
چون شدی صاحب یار و همسر
پدر و مادرت از یاد مبر
هستی توست ز مادر و پدر
گر که راضی ز تو باشد مادر
همه جا هست خدا یاور تو
لطف دارد به تو و همسر تو
خواهم از ذات خداوند قدیر
تو و یارت که ندارید نظیر
هر دو گردید به پای هم پیر
بروی سوی نجف عید غدیر
همه از عشق و وفا دم بزنید
همه با هم کف محکم بزنید
5. تصنيف مدحي
پس از شعر عروسي نوبت به سرود و تصنيف مي رسد، در اين بخش بعضي به خواندن تصنيفهاي مرتبط به شب زفاف مي پردازند که گاهي با طنز نيز همراه است، درون مايه تصنيفهاي طنزي عبارت است از: داستان خواستگاري، مشکلات ازدواج و پس از آن و … لازم به ذکر است که گاهي در اين بخش اشعاري مورد استفاده قرار مي گيرد و يا لطيفه هايي گفته مي شود که با آداب ذاکري اهلبيت(علیهم السلام) سنخيت محتوايي ندارد؛ ولذاتوصيه مي شود ذاکرين محترم ازاينگونه اشعار و لطيفه گوييها پرهيز نمايند.
معمولا مراسم عروسي، مصادف با اعياد مذهبي برگزار مي شود، مي توانيد در اين بخش از ارجوزه ها و سرودهاي مرتبط با مناسبت مذهبي استفاده نماييد. اگر مناسبت خاصي با مراسم مصادف نباشد ارائه تصنيف و سرودهاي مدحي مولا علي (علیه السلام) مناسب به نظر مي رسد.
لازم به ذکر است که نبايد از مستمع مجلس عروسي توقع داشته باشيد در طول مراسم مثل مستمع محافل مذهبي شما را همراهي نمايد لذا طوري سرودها و تصنيفها را بخوانيد که در صورت عدم همراهي مستمعين مجلس دچار سکته نشود. مي توانيد بعضي از قسمتهاي سرود را بدون کف زدن مستمع بخوانيد و در بخشهاي خاصي از آن مستمع را به کف زدن ترغيب نماييد.
نمونه سرود عروسی حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س)
تو آسمون امشب باز مهمونیه گوش کنید که وقت خطبه خونیه
فریاد میزنه جبریل امین مِی خونه شده معراج زمین
لبخند لب داماد رو ببین
وقت فرار غمه، میون این همهمه با رخصت از بزرگترا، بله میگه فاطمه
بارون گل میباره حضرت احمد داره
دست علی و زهرا رو تو دست هم میذاره
یاحیدر، یازهرا
******
دسته جمع ملائک سفره می چینن وقتی که نگاه عشقو می بینن
خورشید یه طرف، دریا یه طرف اعلا یه طرف، والا یه طرف
حیدر یه طرف، زهرا یه طرف
شهرو گلستون کنید لبها رو خندون کنید به صرف شام عروسی، عالمو مهمون کنید
دسته ی گل بیارید دل روی دل بکارید
برای این عروس و داماد سنگ تموم بذارید
یاحیدر، یازهرا
******
امشب همه میدن به علی سلام میگن که ایشالا زندگی به کام
امشب مدینه شهر شعفه عالم همگی مست شد یه دفه
جشن آقا تو صحن نجفه
عجب شبیِ امشب خنده میاد روی لب حاصل این وصلت میشه حسن و حسین و زینب
امشب ایشالا مولا عیدی میده به ماها
یک شب جمعه یه سفر زیارت کربلا
یاحیدر، یازهرا
سرود مجلس عروسی
نمونه 1
مجلس شادیت باغ و بهاره بین مایی دلت پیش نگاره
شادی حلالت گل به جمالت
جشن دامادیت بادا مبارک
عشق مولا علی یار تو باشه مهربونی فقط کار تو باشه
خوی محمد بوی محمد
جشن دامادیت بادا مبارک
نمونه 2
امشب پسری آقا داماد فردا پدری آقا داماد
زیبا منظری آقا داماد عالی نظری آقا داماد
قرص قمری آقا داماد زیبا پسری آقا داماد
عشق پدری آقا داماد یار حیدری آقا داماد
دلشاد منی آقا داماد شمشاد منی آقا داماد
آزاد منی آقا داماد آباد منی آقا داماد
نمونه سرود مدحی
دل عاشقا شده منجلي شب دلبري شب بي دلي
چه ارادتي چه توسلي به جمال تو چه توكلي
شده ذكر من علي يا علي
علی یا علی
خاك كوچه عشق دلبرم من فدايي راه مادرم
تشنه مِيِ حوض كوثرم خونه زادم و عبد حيدرم
روي گنبدش یه كبوترم
علی یا علی
سمت كربلا سفر منه راه علقمه گذر منه
گفته فاطمه گهر منه هركي عاشق پسر منه
ديگه پاره ي جگر منه
علی یا علی
6. مراسم تشكر و تقدير داماد از والدين
يکي از سنتهاي خوب در مجالس عروسي، مراسم نمادين تقدير و تشکر داماد از والدين خود و والدين عروس مي باشد. در اين مراسم، مداح، پدر داماد و عروس را فرا مي خواند و با ذکر مقدمه اي در توصيف شب زفاف و زحمات والدين تا اينکه عروس و داماد به اين شب برسند، مراسم را آغاز مي نمايد. مداح، در بخش اول از داماد مي خواهد که از جانب خود و نيابت از عروس، از پدر و مادر خود تشکر کند و دست و صورت پدر را ببوسد ؛ در بخش دوم از داماد مي خواهد که از جانب خود و نيابت از عروس، از پدر و مادر عروس تشکر کند و دست و صورت او را ببوسد ؛ مداح، در بخش سوم از پدر داماد و عروس مي خواهد که براي افزايش صميميت با يکديگر معانقه نمايند ؛ ميهمانان، اين بخش مجلس را با کف زدن همراهي مي نمايند. در پايان هر بخش، مجلس با ذکر صلوات خوشبو مي گردد.
در این قسمت از رباعی ها و اشعار خاصی خطاب به داماد و یا خانواده ایشان یا عروس و یا مخاطبین، استفاده می شود که به عنوان نمونه به بعضی از آنها اشاره می شود.
از باب مثال مداح می تواند دسته گلی که معمولا در جایگاه وجود دارد را بردارد و با شعری که در ادامه می آید تقدیم داماد نماید، مخصوصا در ابتدای استقرار او در بالای مسند مجلس عروسی.
الا داماد امشب شاد کردی دل پیغمبر ختم رسل را
همین الان برای عرض تبریک بگیر از دست من این دسته گل را
یا پس از استقرار داماد این شعر طنزآمیز باعث لبخند مخاطبین خواهد شد.
الا ماه داماد! سالم تنت گل یاس ریزند بر دامنت
به جای همه میهمانان خود بزن کف خودت بهر مادر زنت
ماه داماد یار یار شوی امشب از عشق بیقرار شوی
دوستان جمله می کنند دعا سال دیگر تو بچه دار شوی
7. دعا و مناجات پايان مجلس
خوب است محافل عروسي، با ارائه يك زمزمه عاشقانه، در فراق حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به پايان برسد.
به عنوان دعاي محافل عروسي مي توان از برخي جملات مناجاتي استفاده نمود که نيازي به آمين گفتن در آنها نيست. مانند؛ « إرْحَمْنِي بِرَحْمَتِكَ وَارْضَ عَنِّي بِجُودِكَ وَ كَرَمِكَ وَ فَضْلِكَ يَا ذَا الْجُودِ وَالْإِحْسَانِ وَالطَّوْلِ وَالاِمْتِنَانِ بِرَحْمَتِكَ يَاأَرْحَمَ الرَّاحِمِين »