سلام و عرض ادب خدمت شما همراهان همیشگی سایت مجمع یاس کبود، ما در این پکیج آموزشی صدا سازی رایگان دکتر محمد فراهانی، تمام تلاش خود را کرده‌ایم تا تمام مطالب مورد نیاز و کاربردی شما عزیزان مداح را یک به یک و به‌صورت ساده در اختیار شما قرار دهیم، از این که تا آخر این پکیج آموزشی صدا سازی را مطالعه میکند و برای دیگران میفرستید تا آن ها هم از این پکیج آموزشی صدا سازی استفاده کنند، از شما سپاس گذاریم.
فهرست مطالب
پادکست های صوتی پکیج آموزشی صدا سازی به تدریس دکتر محمد فراهانی
قسمت اول پکیج آموزشی صدا سازی
عوامل مؤثر در صداسازی
صوت
هر بانگ و آوازي كه به گوش برسد را صوت ميگويند.[1]
اهميت صوت
بايد توجه داشت كه در مراسم مذهبي همه اديان، آهنگ هست و حتي روايت است كه قرآن را با آهنگ بخوانيد. در كليساها آثار مذهبي را با صداي خوب ميخوانند. در معابد بودايي و در بتخانههاي هندي نيز زمزمههاي آهنگين رواج دارد. در اين موضوع رازي نهفته است كه نبايد از آن غافل شد.
سخن گفتن با آهنگ غير از سخن گفتن ساده و بدون آهنگ است. وقتي كه بخواهيم يك سخن معنوي در دل جاي بگيرد ، تنها زبان رسا و بيان خوب كارساز نيست و نياز به چيز ديگري دارد كه آن موسيقي است. موسيقي كلمات و جملات در افاده مفهوم آن جملات مؤثرند.[2]
رواياتي وجود دارد كه بر اين موضوع كه قرآن بايد با آهنگ تلاوت شود، دلالت دارد و اين خود ميتواند دليلي بر اهميت صوت و لحن زيبا در تبليغ باشد.
حنجره و ساختار آن در پکیج آموزشی صدا سازی
ساختمان حنجره در پکیج آموزشی صدا سازی
حنجره كه آن را جعبه مولد صدا مي نامند. عضوي لوله اي شكل است كه در مقابل مهره هاي سوم . چهارم. پنجم و ششم قرار دارد. همچنين حنجره يكي از قسمتهاي مهم لوله تنفسي است كه از سمت بالا با حلق و از سمت پايين با ناي مربوط مي شود.[3]
براي تشخيص جايگاه حنجره مي توان خط وسط جلوي گرد ن را از بالا به پايين لمس كرد تا به برجستگي نسبتاً مشخصي رسيد. اين برجستگي كه سيب آدم نام دارد جزء ساختار يكي از غضروفهاي حنجره بوده و معمولاً در مردان مشخص تر و كمي پايين تر از زنان و كودكان مي باشد. ابعاد حنجره بر حسب سن و جنس افراد متغير است. اسكلت حنجره از چند غضروف تشكيل شده است اين غضروفها توسط رشته هاي عضلاني به يكديگر متصل هستند وبا حركت خود اعمال حنجره را انجام مي دهد. البته، به غير از غضروفها و عضلات، حنجره از قسمتهاي ديگري از جمله اعصاب مغزي، رگهاي خوني و… برخوردار است كه اين قسمتها به همراه عضلات وغضروفها درنهايت ساختار اصلي حنجره را كه لوله اي شكل است ، تشكيل ميدهد.[4]
تارهاي صوتي حقيقي و يا تارهاي صوتي مولد صدا،شامل دو نوار ظريف عضلاني ، مخاطي است كه از يك سر به هم چسبيده و به غضروف تيروئيد متصل و از سر ديگراز هم جدا و متحرك كه به دو غضروف هرمي متحرك متصل مي باشند و در نهايت شكلي شبيه V انگليسي رادرداخل لوله حنجره درست مي كنند. طول تارهاي صوتي حقيقي در افراد مذكر 27- 23 ميليمتر و طول تارهاي صوتي افراد مؤنث سه پنجم آن است. علاوه بر تارهاي صوتي حقيقي حنجره داراي تارهاي صوتي كاذب مي باشد. اين تارهاي صوتي كاذب بر عكس تارهاي صوتي حقيقي به هنگام توليد صدا در آرامش كامل به سر مي برند و نقشي در توليد صدا ندارند. اين تارها كه در قسمت فوقاني تارهاي صوتي حقيقي قرار دارند، همانند آنها از يك سر به غضروف تيروئيد و از سر ديگر به غضروفهاي هرمي متصل هستند و در اعمالي از قبيل بستن راه هوا و جلوگيري از ورود مواد خارجي به حنجره كمك مي كنند .[5]
عوامل مؤثر بر صدا:
عوامل مختلفي در كيفيت صداي هر فرد مؤثر هستند كه عبارتند از:
1ـ ژنتيك:
يكي از عوامل مؤثر بر صدا ژنتيك است و برخي از افراد استعداد ارثي قابل توجهي در خوانندگي دارند، و به طور طبيعي صدايشان حد مطلوبي از قابليتهاي صدايي را داراست، مثل خاندان مؤذن زاده اردبيلي.
البته بايد توجه داشت كه استعداد ذاتي بتنهايي نمي تواند باعث توفيق در مداحي شود، بلكه تجربه ثابت كرده ؛ در وحله اول ، عامل توفيق مداحان ، پشت كار و ثبات قدم آنها بوده است.
2ـ آب و هوا:
معمولا هوا در صدا تأثير ميگذارد، البته اين تأثير براي همه افراد يكسان نيست. در كل دود ، آلودگي و هواي سرد و خشک روي صدا اثر منفي ميگذارد كه بايد مخصوصا هنگام خواندن از آنها دوري جست.
تأثیر مخرب قلیان بر صدا:
راجع به كشيدن قليان معمولا سؤال مي شود كه ميزان ضرر آن چقدر است؟ در پاسخ به اين سؤال بايد گفت: قليان علاوه برآسيبهايي كه به ريه و قلب وارد مي كند ـ و از نظر علمي مُتْقَن است ـ به مرور انعطاف و قابليتهاي تارهاي صوتي را نيز از بين مي برد.
برخی فکر می کنند چون دود قلیان از آب عبور می کند، از مضرات آن کاسته می شود؛ در حالیکه برعکس با گذشتن دود قلیان از آب، چسبندگی بیشتری بر ریه پیدا کرده و مضرات آن مضاعف می شود.
نکته دیگر اینکه برخی می گویند با استفاده از قلیان صدای ما سوز بیشتری پیدا می کند، که ما در جواب این گروه می گوییم، ذاکر اهلبیت علیهم السلام، باید سوز صدایش را از تقوا و اخلاص و مناجات سحری بگیرد، نه از دود قلیان؛ و طبیعتا سوز برگرفته شده از قلیان، ارتقای معنوی چندانی برای ذاکر و مستمع نخواهد داشت.
3ـ گوارش:
مواد خوراكي معمولا در صدا تأثير ميگذارد. معمولا آشاميدنيهاي سرد ، داغ و خوردني هاي بسيار شور ، شيرين ، تند و ترش مخصوصاً سرخ كردنيها بر صدا اثر منفي ميگذارند.
به چند نكته توجه كنيد:
- چند ساعت قبل از خواندن و چند ساعت بعد از خواندن، از خوردنيهايي كه بر صدا تأثير منفي مي گذارند پرهيز كنيد.
- حساسيت گوارشي خود را بسنجيد و از خوراكي ها و آشاميدنيهايي كه بر صداي شما تأثير منفي مي گذارد پرهيز كنيد.
4ـ توانايي جسمي:
قدرت جسم معمولا بر قدرت صدا تأثير ميگذارد، لذا توصيه ميشود با ورزش مداوم توانايي جسمي خود را بالا ببريد كه به دنبال آن توانايي صداي شما هم بالا خواهد رفت.
5 ـ تمرين و ممارست:
شايد بتوان گفت كه تنها مسئلهاي كه بيشترين اثر را در صدا دارد، تمرين و ممارست است. قابل ذكر است تاكنون بيشتر افرادي كه به سمت مداحي اهل بيت(علیهم السلام) دست پيدا كرده اند به واسطه تمرين مداوم و منظم بوده است.
اعمال حنجره
حنجره چهار عمل مهم را انجام مي دهد:
- كمك به بلع غذا
- تنظيم جريان هوا
- كمك به انجام فعاليتهاي سنگين
- توليد صدا[6]
(1)كمك به بلع غذا:
يكي از اعمال حنجره جلوگيري از ورود غذا به داخل ناي و ريه هاست.وقتي كه غذا مي خوريم،مواد خوراكي از راه دهان به حلق مي رسد. در اينجا دوراه وجود دارد يكي مسير لوله اي حنجره و ناي كه به ريه ها منتهي مي شود و ديگري مسير لوله اي مري كه در نهايت به معده منتهي مي گردد. با ورود غذا به حلق، حنجره با بستن دهانه خود،عمل هدايت غذا به داخل مري را انجام مي دهد و مانع خفگي انسان مي شود. اين عمل مهمترين عمل حنجره به حساب مي آيد چون نقش حياتي در انسان دارد .[7]
(2)تنظيم جريان هوا:
اين عمل به هنگام تنفس بوسيله دور و نزديك شدن تارهاي صوتي به يكديگر صورت مي گيرد به اين نحوه كه هنگام نفس كشيدن عميق تارهاي صوتي كمي از هم دور شده و اجازه ورود هواي بيشتري را به ريه ها مي دهند. همچنين به هنگام بيرون دادن هوا از ريه ها (بازدم)تارهاي صوتي كمي به هم نزديك شده و در خروج هوا كمك مي كند.[8]
(3)کمک به انجام فعاليتهاي سنگين:
از اعمال ديگر حنجره آن است كه توانايي لازم را براي صعود يا نزول از ارتفاعات و نيز زور زدن (مثلاً در موقع بلند كردن جسم سنگين)ايجاد مي كند. در چنين مواقعي پس از يك نفس عميق،تارهاي صوتي حنجره بسته شده كه در نتيجه راه عبور هوا بطور كلي مسدود مي شود اين عمل فشار داخل قفسه سينه را زياد مي كند. اين فشار به اضافه فشار عضلات شكم و ديافراگم فرد را قادر به انجام اعمال فوق مي نمايد.[9]
(4)توليد صدا:
توليد صدا توسط تارهاي صوتي حقيقيصورت مي پذيرد. همانطور كه قبلاً گفته شد تارهاي صوتي شامل دو نوار ظريف عضلاني شكل هستند كه از يك سر به هم چسبيده و ثابت و از سر ديگر از هم جدا و متحرك مي باشند. به هنگام گفتار دو سر آزاد و متحرك تارهاي صوتي با برخورد متوالي و ايجاد ارتعاشاتي در خود باعث توليد صوت در انسان مي گردند. اين صوت كه در ابتدا به صورت خام و بي مفهوم است بلافاصله وارد اندامهايي از قبيل حلق، دهان و بيني شده و با تغييراتي كه روي آن صورت مي گيرد تبديل به صداهاي واقعي و كلمات مي گردند.[10]
تنفس صحیح در پکیج آموزشی صدا سازی
در مداحي درست نفس كشيدن بسيار مهم است و در حقيقت پايه و اساس صداست.
سؤال: تنفس صحيح چيست؟ و چگونه ميتوان به آن دست يافت؟
تنفس صحيح عبارتست از تنفس از طريق حجاب حاجز يا پرده ديافراگم؛ نفس كشيدن توسط اين پرده يعني همان روشي كه در موقع خوابيدن نفس مي كشيم.
حجاب حاجز يا ديافراگم بدن را به دو قسمت مشخص تقسيم ميكند؛ در قسمت فوقاني، قلب و ريه است و در قسمت پايين، معده ، كبد و روده و ساير اعضاي حياتي است.
هنگامي كه نفس عميق مي كشيم، ريه كه مانند اسفنج سوراخ سوراخ است، پر از هوا شده و منبسط مي شود در نتيجه براي اينكه هواي بيشتري در خود جاي دهد بايد بزرگتر شود و نياز به فضاي بيشتري دارد، در حالي كه قسمت فوقاني آن پوشيده شده است و در اطراف ، دنده ها كمي به ريه اجازه ميدهند كه بزرگتر شود، اما آسان ترين راه براي ريه آن است كه به طرف پايين يعني به طرف حجاب حاجز يا ديافراگم توسعه يابد.
فرض كنيم شما يك ظرف يكبار مصرف را بر عكس نموده و بر پشت آن فشار ميآوريد، در اين صورت ظرف پهن ميشود و از هر طرف توسعه مييابد. براي حجاب حاجز نيز موقعي كه ريه پر از هوا ميشود يك چنين اتفاقي رخ ميدهد.
از اينجا به علت اين توصيه به مداحان پي مي بريم؛ كه چرا هنگام خواندن معده نبايد پر باشد. به اين دليل كه جا براي توسعه ريه به سمت حجاب حاجز و حركت ديافراگم به سمت معده وجود داشته باشد.
اكنون انگشتان خود را زير استخوان سينه(آبگاه) قرار دهيد و نفس عميقي بكشيد. آيا احساس نميكنيد كه حجاب حاجزيا ديافراگم شما در حال توسعه است؟
اين تمرين را هر شب براي مدت 5 دقيقه قبل از خوابيدن و صبح روز بعد هم براي مدت 5 دقيقه تكرارش كنيد تا به تنفس عميق و صحيح عادت كنيد. چراکه مهمترین موضوع در تنفس صحیح عادت به آن است تا در موقع خواندن در کمترین زمان ممکن تنفس عمیق صورت بگیرد. كسي كه تنفس عميق و صحيح برايش ملكه شده است هنگام خواندنِ قسمتهاي داراي كشش تحريري ، كشش ارتفاعي يا داراي حجم بالاي صدا ، نفس كم نمي آورد.
کنترل نفس
اهميت كنترل نفس به حدي است كه : «محال است بتوانيم بدون كنترل نفس، هنرمندانه مداحي كنيم» تمايل طبيعي آن است كه نفس عميق شما ناگهان از ريه خارج شود زيرا در اين وضع منبسط است و ميخواهد منقبض گردد. در اين قسمت بايد حلق حكم نگهدارنده هوا در ريه را داشته باشد تا بتوانيد با اختيار و آرام آرام ، نفس حبس شده در ريه را استفاده نماييد. طبيعتا تمرين كنترل نفس بسيار لازم است و شما بايد ابتدا توان كنوني خود را در كنترل نفس مشخص كنيد كه چند ثانيه است ، سپس به مرور با تمرين مداوم بر اين توان بيفزاييد تا بتوانید هوای حبس شده در ریه را آرام آرام مورد استفاده قرار دهید.
به کارگیری نوک زبان در خواندن
بايد تمرين كنيد تا نوك زبان نيرومند و چابك شود و بيشتر كار در خواندن را نوك زبان انجام بدهد و قسمت عقب زبان در حال استراحت باشد و بي حركت بماند، زيرا قسمت عقب زبان به حنجره متصل است و استفاده از اين قسمت زبان موجب وارد شدن فشار زياد غير لازم برگلو ميشود.
گاهي هنگام خواندن پشت سر هم عبارات ادعيه ، يا خواندن سلسله وار و تند اشعار حماسي ، يا خواندن نوحه ها و سرودهايي كه ريتم تند دارند ، مخصوصا در شور كه سرعت ضرب تند مي شود ، زبان شما دچار لكنت مي شود و اصطلاحاً گير مي كند؛ اين با تمرين در به كارگيري نوك زبان در خواندن حل خواهد شد.
تمرين پکیج آموزشی صدا سازی:
اشعاري را كه حفظ هستيد ، با جوهره صدا ، تند تند بخوانيد و خود را وادار كنيد كه هر مصرع را بدون لكنت و توقف به پايان برسانيد و يا چند دانه حبوبات را زير زبانتان بگذاريد و سپس اشعاري را ، با جوهره صدا ، بخوانيد و در همان حالت سعي كنيد جملات را تمام و كمال بدون وقف و لكنت ادا كنيد.
حالت لب
گاهي ذاكرين اهل بيت(علیهم السلام) در مرحله تقليد با توجه به علاقه اي كه به الگوها دارند سعي مي كنند حالت دهان و لبشان نيز مثل مداح الگو باشد و فكر مي كنند بدين وسيله خواندنشان زيباتر مي شود در حاليكه بايد لب، هنگام خواندن در حالت طبيعي باشد.نکاتی در حالت لب حائذ اهمیت است که عبارت است از:
نكته1:
بعضي از ذاكرين حالت طبيعي لبشان طوري است كه وقتي ــِـ تلفظ مي كنند ــُـ شنيده و يا بعضي ديگر با توجه به حالت لبشان، ــُـ تلفظ مي كنند، ــِـ شنيده مي شود ؛ اين عزيزان بايد با تمرين، حالت لبشان را به حالت طبیعی نزدیک كنند.
نكته2:
بعضي از ذاكرين لب و دهانشان هنگام خواندن به حالتي ناخوشايند است و براي مستمع جلب توجه منفي مي كند ولذا توصيه مي كنيم گاهي مقابل آيينه بخوانيد و حالت چهره و لب و دهانتان را هنگام خواندن بررسي كنيد كه اگر حالتي نامناسب دارد در اصلاح آن اقدام كنيد.
بهداشت صوتي[11]
بهداشت صوتي چيست و براي چه كساني كاربرد دارد؟
بهداشت صوتي يا مراقبت از صدا بعنوان يك روش پيشگيري و درمان در آسيبهاي حنجره و اختلالات صوتي مطرح مي باشد. بهداشت صوتي شامل مواردي از قبيل حذف موارد نادرست استفاده كردن از صدا، بهداشت غذايي، حفظ رطوبت حنجره، رعايت سلامت جسمي و روحي و غيره بوده كه براي عموم مردم براي داشتن يك صداي سالم و طبيعي ضروري مي باشد. البته، بايد توجه داشت كه رعايت بهداشت صوتي در بعضي افراد ضرورت بيشتري دارد اين افراد شامل كودكان پر سر و صدا، خانمها و آقايان پر حرف، استفاده كنندگان حرفه اي صدا (مانند قاريان قرآن، خوانندگان، مداحان، هنرپيشگان، معلمان، سياستمداران و ديگر كساني كه براي موفقيت در كارشان به صوت خود متكي هستند) و نيز كساني كه مبتلا به بيماري هاي مختلف حنجرهمي باشند. بهداشت صوتي در ضايعات حنجره اغلب باعث كاهش و يا حذف ضايعه مي شود.
بطور كلي، بهداشت صوتي را مي توان به دو دسته تقسيم كرد :
- بهداشت صوتي براي عموم مردم
- بهداشت صوتي در كساني كه از صداي خود به صورت حرفه اي استفاده مي كنند.
بايد توجه داشت كه شرايط بهداشت صوتي براي كساني كه از صداي خود به صورت حرفه اي استفاده مي كنند بر اساس همان شرايط افراد عادي و غير حرفه اي، اما وسيعتر از آن است. بعبارتي يك خواننده يا سخنران علاوه بر اجراي موارد معمولي بهداشت صوتي بايد مسايل اختصاصي تري كه براي ديگران لزومي ندارد بكار گيرد.
اصول بهداشت صوتي براي عموم مردم
در اين بحث شيوه هاي مختلف بهداشت صوتي مطرح شده است كه انجام آن براي عموم مردم لازم و ضروري است و عدم رعايت آن ممكن است باعث ايجاد آسيبهاي حنجره و اختلالات صدا شود.
اصول بهداشت صوتي پکیج آموزشی صدا سازی برای عموم مردم عبارت است از:
الف) حذف موارد استفاده نادرست از صدا
ب) بهداشت مواد غذايي
ج) حفظ رطوبت كافي در حنجره
د) سلامت جسمي و روحي
الف) حذف موارد استفاده نادرست از صدا
فرياد زدن، بلند صحبت كردن، زياد صحبت كردن، صحبت ناگهاني و با فشار، با سرعت حرف زدن، صحبت كردن به هنگام بلند كردن اجسام سنگين، گلو پاك كردن و سرفه هاي مفرط، تقليد صدا، عطسه هاي زياد، صحبت كردن و يا استفاده حرفه اي از صدا به هنگام آسيبها و صدمات حنجره و تارهاي صوتي از موارد بد استفاده كردن از صدا مي باشند.
اگر اين موارد در افراد به صورت عادت در آيد و جزيي از رفتارهاي روزمره گردد باعث مي شود كه حنجره و تارهاي صوتي آسيب ديده و فرد دچار اختلال صدا گردد.
آسيبهاي حنجره كه ناشي از بد استفاده كردن از صدا می باشد؛ عبارت است از:
- ندول تارهاي صوتي
- زخم تماس در تارهاي صوتي
- پوليپ تارهاي صوتي
- لارنژيت مزمن
اهمیت حذف موارد بد استفاده کردن از صدا در پکیج آموزشی صدا سازی
- احتمال دارد كه بد استفاده كردن از صدا براي شنونده حالت ناخوشايندي داشته باشد.
2.حذف موارد بد استفاده كردن از صدا باعث پيشگيري از آسيبهاي حنجره واختلالات صدا مي شود.
- حذف موارد بد استفاده كردن از صدا در صورت وجود ضایعات حنجره مانند ندول تارهای صوتی در بسیاری از مواقع باعث کاهش و یا حتی حذف ضایعه می شود.
دستور العمل‌هایی که یک متخصص گوش و حلق و بینی و یا گفتار درمان گر در مورد حذف بد استفاده کردن از صدا می دهد عبارتند از :
1- از فرياد زدن، جيغ زدن، هورا كشيدن خودداري كنيد.
2- سرفه، گلو پاك كردن فقط در صورت لزوم به صورت ملايم انجام شود.
3- از بلند خنديدن پرهيز كنيد.
4- از تقليد صدا خودداري نمائيد.
5- از صحبت كردن ناگهاني و با فشار و تقلا خودداري نمائيد.
6- با بلندي، زير و بمي و سرعت معمول و متوسط صحبت كنيد.
7- به راحتي صحبت كنيد. صدا سازي را به آرامي و بدون تلاش و كوشش انجام دهيد.
8- به هنگام حرف زدن و يا استفاده حرفه اي از صداي خود سرتان را راست نگه داريد و عضلات صورت، گلو، گردن و شانه را سفت نكنيد.
9- سعي كنيد هنگام حرف زدن، سرتان را براي مدت طولاني به يك طرف خم نكنيد. اين حالت گاهي به هنگام گرفتن گوشي تلفن ديده مي شود.
10- از ورزشهاي پر سر و صدا بپرهيزيد.
11- در جاي پر سر و صدا صحبت نكنيد.
12- فقط زماني كه، بيش از حد، تمايل به سخن گفتن داريد صحبت نمائيد. سعي كنيد گفتارتان را تا جايي كه امكان دارد محدود نمائيد.
13-در صورت وجود هر گونه مشكل در صداي خود نبايد داوطلب خواندن و… باشید.
14- فاصله خود را با مخاطب طوري تنظيم كنيد كه مجبور به صحبت كردن با صداي بلند نباشید.
15- در هنگام بلند كردن وسايل سنگين و يا زور زدن از صحبت كردن خودداري نمائيد.
16- به هنگام ابتلا به بيماريهاي عفوني دستگاه تنفسي مانند سرماخوردگي يا لارنژيت از صحبت كردن زياد و يا استفاده حرفه اي از صدا جداً خودداري نمائيد.
17- از نواختن سازهاي بادي خودداري نمائيد.
18- قبل از آموزش حرفه اي صدا، از صداي خود به صورت حرفه اي استفاده نكنيد.
ب) بهداشت مواد غذايي
برخي از مواد غذايي وجود دارند كه مصرف آنها بر سيستم صوتي فرد تأثير منفي مي گذارد. اين مواد غذايي با ايجاد حساسيت در فرد و يا آسيب مستقيم بر تارهاي صوتي وي باعث ايجاد اختلال صدا مي شوند. از بين اين مواد برخي از آنها آسيبهاي جدي به صدا وارد مي كنند كه بايد بطور كامل از برنامه غذايي فرد حذف شوند و برخي ديگر آسيبهاي خفيف تر ايجاد مي كنند كه بايد تا حد امكان از مصرف آن خودداري شود.
برخي از موارد مهم بهداشت غذايي پکیج آموزشی صدا سازی بشرح ذيل مي باشد:
1- در مصرف مواد محركي مانند ادويه جات و بخصوص فلفل احتياط كنيد.
2- از مصرف سيگار و هرگونه دخانيات ديگر كه صدمات زيادي را به حنجره وتارهاي صوتي می زنند بپرهيزيد (دخانيات عامل شناخته شده ايجاد سرطان حنجره مي باشد.)
3 – از مصرف مواد اسيدي مانند سركه و آبغوره خودداري نمائيد.
4- مصرف غذاهاي سرخ كرده بايد محدود باشد .
5- افراد آلرژيك بايد از خوردن مواد غذايي آلرژي زا مانند گوجه فرنگي، بادمجان و… پرهیز نمایند.
6- در مصرف مواد غذايي با چربي بالا مانند كره، خامه وغذاهاي پر چرب محتاط باشيد.
7- از خوردن مواد بسيار شيرين بپرهيزيد.
8- در مصرف تنقلات بخصوص موادي مانند چيپس و پفك پرهيز نمائيد.
9- در مصرف موادي از قبيل قهوه، چاي غليظ، شكلات، آدامس، نوشابه هاي گازدار و … كه رطوبت راههاي هوايي را كم كرده و خشكي مخاط حلق و دهان را بيشتر مي كند بايد احتياط كرد.
10- مايعات خيلي سرد يا خيلي گرم را مصرف ننمائيد.
ج) حفظ رطوبت كافي در حنجره
حفظ رطوبت بالا در ناحيه حنجره بسيار مهم است. اين رطوبت باعث مي شود كه دستگاه صوتي انسان نرمتر كار كند و كمتر آسيب ببيند. همچنين وجود رطوبت بالا در ناحيه حنجره يكي از راهكارهاي بسيار مهم در رفع آسيب ديدگي هاي صوت است آب يكي از مهمترين تاًمين كننده های رطوبت در سيستم صوتي فرد مي باشد؛ بنابراين هر فرد بخصوص كساني كه بطور حرفه اي از صداي خود استفاده مي كنند باید سعی کنند كه آب مورد نياز بدن خود را كه بطور متوسط حدود 2ليتر (يا 8 ليوان معمولي) در روز است تامين نمايند.
دكتر ون لاورني برنامه زير را در رابطه با حفظ رطوبت دهان و حنجره پيشنهاد مي كند: یک دوم قاشق غذا خوري نمك به اضافه یک دوم قاشق غذا خوري سديم بي كربنات به اضافه یک دوم قاشق غذا خوري عسل يا پودر ذرت به اضافه یک دوم انس آب گرم. تمامي مواد مذكور به مدت دو دقيقه به آرامي مخلوط شده و سپس ميل گردد. همچنين استفاده از آب ميوه، خوردن چند قطره آب ليمو و استفاده از خمير دندانهايي كه رطوبت را داخل دهان بيشتر مي كند مي تواند مفيد باشد.
د) سلامت جسمي و روحي
وضعيت روحي و جسمي انسان تاًثير بسياري بر صداي وي دارد به همين علت حفظ سلامت روحي و جسمي در فرد بعنوان جزئي از بهداشت صوتي مطرح است. بطور كلي هر فرد بخصوص استفاده كنندگان حرفه اي صدا بايد زندگي آرامي داشته باشند و حتي اگر با اختلال، شكست و نااميدي در زندگي و حرفه خود مواجه شوند بايد سلامت عقلاني و جسمي خود را به طور كامل حفظ نمايند.
برخي از مواردي كه فرد براي حفظ سلامت روحي و جسماني خود بايد رعايت كند عبارتند از :
1- مراقبت سلامتي خود باشيد و بطور منظم ورزش نمائيد.
2- از محلهاي پر گرد و خاك و دود آلود دوري كنيد و در صورت قرارگرفتن در چنين محيطهايي از ماسك استفاده نمائيد.
3- در محيطهاي سرد حتماً پوشش كافي داشته باشید.
4- به هنگام ابتلاء به بيماري هاي عفوني دستگاه تنفسي مانند لارنژيت به پزشك مراجعه نمائيد.
5- مراقب سلامت روحي رواني خود باشيد و در صورت نياز حتماً با يك روانپزشك مشاوره نمائيد.
6- هر گونه گرفتگي صدا بيش از 2 هفته را جدي گرفته و به سرعت توسط پزشك معاينه شويد.
7- از بلند كردن وسايل سنگين پرهيز نمائيد.
8- از قرار گرفتن در معرض هواي سرد، گرم و خشك خودداري نمائيد.
9- بطور متوسط 8-7 ساعت در روز استراحت داشته باشيد.
10- براي كنترل علائم گرفتگي و التهاب بيني استفاده از سرم شستشو مفيد است اين محلول را مي توان در منزل با استفاده از مخلوط يك قاشق چايخوري نمك با يك ليوان آب جوش سرد شده تهيه كرد.
11- به علت آنكه برگشت اسيد از معده به دهان (در حالت نفخ شكم) ممكن است باعث ايجاد التهاب حنجره و يا زخم تماس در تارهاي صوتي گردد، لذا براي كاهش نفخ شكم اجراي موارد ذيل لازم است.
راهکار مقابله با نفخ شکم در پکیج آموزشی صدا سازی
– در صورت امكان غذا را در حجم كم و وعده هاي بيشتر ميل كنيد.
– سه ساعت قبل از خواب چيزي نخوريد.
– سر را به هم هنگام خواب 15تا25 سانتيمتربالاتر از بدن قرار دهيد.
– بلافاصله بعد از غذا خوردن از خوابيدن بپرهيزيد.
– از استعمال دخانيات پرهيز كنيد.
– چربي كمتري بخوريد و بيشتر از غذاهاي پروتئين دار استفاده كنيد.
– از مصرف موادي همچون قهوه، شكلات، آب ميوه هاي اسيدي كه موجب سوزش معده مي شوند پرهيز كنيد.
– فشارهاي رواني را كاهش دهيد.
– لباسهاي راحتي بپوشيد.
12- بهداشت دهان و دندان را رعايت كنيد.
13- در عفونتهاي حنجره موارد زير را رعايت كنيد:
– استراحت صوتي (يعني هيچگونه استفاده از صداي خود حتي به حالت زمرمه و پچ پچ نداشته باشيد)
– با سرم نمكي كمي غرغره و از بخور استفاده نمائيد.
– رژيم مايعات ولرم به صورت فروان استفاده كنيد.
14- در صورت مشاهده هر كدام از بيماري هاي زير كه به صورت غير مستقيم بر صدا تاًثير منفي مي گذارند حتماً به پزشك مربوطه مراجعه نمائيد:اختلالات تنفسي ، درد و سوزش معده، بيماريهاي گوش، درد در ناحيه فك و گردن، مشكلات عضلات پشتي و شكمي، اسهال، يبوست، بيماريهاي رواني، كم كردن يا پر كاري تيروئيد، اختلالات غده هيپوفيز و اختلالات هورمونهاي جنسي.
16- سعي كنيد نفس كشيدن از راه بيني باشد (بخصوص در محيطهايي كه آلودگي هوا وجود داشته باشد)
17- از استنشاق بخارهاي داغ و سوزاننده شيميايي جداً پرهيز نمائيد.
18- رطوبت هواي داخل منزل و محل كار را حفظ كنيد.
بهداشت صوتي پکیج آموزشی صدا سازی براي كاربران حرفه اي صدا
(سخنرانان،قاريان، مداحان، اساتيد و معلمان، خوانندگان و … )
استفاده كنندگان حرفه اي از صدا بايد اول اينكه، تمامي موارد بهداشت صوتي را كه در بخش قبلي به آن اشاره شد رعايت كنند و دوم اينكه، موارد بهداشت صوتي را كه مخصوص حرفه آنهاست و در اين بخش به آن اشاره مي شود بطور كامل انجام دهند. قبل از پرداخت به موارد بهداشت صوتي براي استفاده كنندگان حرفه اي از صدا ذكر برخي از مسايل در رابطه با شيوه و مشكلات زندگي آنها لازم است كه در ذيل به آن اشاره مي شود:
استفاده كنندگان حرفه اي از صدا با مشكلات منحصر به فردي مواجه هستند اين بدين دليل است كه موفقيت حرفه اي و پيشرفت و ترقي در كارشان به كيفيت صدايشان بستگي دارد و حتي يك تغيير جزئي در صداي آنها مي تواند نتايج بسيار منفي در زندگي آنها رقم زند. همچنين شيوه زندگي اين افراد به آنها مجال استفاده از رفتارهاي صوتي مناسب را نمي دهد، زيرا آنها اغلب داراي مراسمات پي در پي، مسافرتهاي پر تنش و يا مصاحبه هاي متعدد هستند. مهمترين بيماري در اين افراد ندول تارهاي صوتي است كه با آموزشهاي صوتي مناسب و رفع شيوه هاي غلط صوتي در بيشتر بيماران برطرف خواهد شد.
خوشبختانه جراحي در استفاده كنندگان حرفه اي از صدا به ندرت كاربرد دارد و اگر هم در مواردي به جراحي نياز باشد اين كار بايد توسط يك متخصص با تجربه صورت بگيرد همچنين مراقبتهاي پس از عمل نيز بايد بطور جدي و با همكاري متخصص گوش و حلق و بيني و گفتار درمانگر پيگيري شود. بهبودي بايد به تدريج حاصل شود و استفاده كنندگان حرفه اي از صدا بايد تنها زماني مجدداً از صوت خود استفاده كنند كه شواهد بهبودي كامل وجود داشته باشد.
يكي از مسائل مهم مربوط به استفاده كنندگان حرفه اي از صدا ابتلا به بيماريهاي عفوني ويروسي و يا عفونت دستگاه تنفس قبل از اجراي برنامه مي باشد. در اينجا فرد بايد از هرگونه تمرين و اجرايی براي پيشگيري از آسيب جدي به حنجره اش اجتناب كند و اين مسئله فشار روحي و اضطراب شديدي در وي ايجاد مي كند. در زير به آن دسته از موارد بهداشت صوتي كه مربوط به استفاده كنندگان حرفه اي از صدا است اشاره مي شود.
اصول بهداشت صوتي پکیج آموزشی صدا سازی برای كاربران حرفه اي صدا عبارت است از:
الف) سلامت جسمي و روحي
ب) استراحت صوتی
ج) بهداشت دارویی
الف) سلامت جسمي و روحي:
1- بايك روانپزشك مشاوره داشته باشيد تا راههاي مقابله با هرگونه اضطراب و افسردگي را در خود تقويت كنيد و در همه حال سلامتي روحي و رواني خود را حفظ كرده باشيد.
2- به علت تاًثير منفي بالا بودن وزن بر صدا، توصيه مي شود كه نسبت به كاهش وزن خود به صورت تدريجي در دوره هاي طولاني و طبق برنامه هاي منظم علمي اقدام نمائيد. تمرينهای پرورش اندام و ورزشهايي مانند بسكتبال، تنيس و شنا مي توانند در كاهش وزن بسيار موثر باشند.
3- اغلب مردم به 8-7 ساعت خواب در شبانه روز نياز دارند؛ اما براي استفاده كنندگان حرفه اي از صدا كه بسيار پر مشغله مي باشند به زمان بيشتري براي استراحت و خواب نياز هست و چون به خواب عميق بیشترین تأثیر مثبت را دارد؛ بايد اتاق خواب، منحصراً مربوط به خوابيدن باشد و براي مطالعه يا تماشاي تلويزيون استفاده نشود. در ضمن بايد از مصرف كافئين، خواب آورها و داروهاي ديگري كه در خواب اختلال ايجاد مي كنند، پرهيز كرد.
4- به صورت منظم ورزش كنيد؛ ولي در استفاده از ورزشهاي سخت و پرفشار و نيز هرگونه تمريني كه موجب وارد شدن عفونت و آلودگي به دستگاه صوتي و تنفسي مي شود خودداري كنید.
5- هميشه با يك متخصص گوش و حلق و بيني و يك گفتار درمانگر در تماس باشيد و تحت معاينه هاي دوره اي قرار گيريد.
6- بدليل اينكه در زنان شرايط فيزيولوژيك و چرخه هاي دوران قاعدگي بر روي خواندن و گفتار آنها تاًثير مي گذارد لذا هرگونه استفاده از صدا بايد در قبل و طي دوران قاعدگي متوقف شود.
7-زنان به هنگام بارداري نبايد از صداي خود به صورت حرفه اي استفاده نمايند همچنين در صورت استفاده از قرصهای ضد بارداری که بر روی صدا تغییرات منفی ایجاد می کنند استفاده از صدا به صورت حرفه اي ممنوع است.
8- در حين دوران بلوغ كه پسران و دختران تغييراتي را در صدای خود احساس مي كنند بايد از استفاده حرفه ای از صداي خود پرهيز نمايند؛ زيرا مي تواند باعث آسيب حنجره و ايجاد ندول تارهاي صوتي شود.
9- قبل از اجراي برنامه هاي صوتي بايد از پرخوري پرهيز نمايید؛ زيرا پري معده در هنگام استفاده از صدا بر ديافراگم تاًثير منفي دارد.
10- در فواصل اجراي برنامه هاي صوتي بايد از غذاهاي سبك استفاده كرد.
11- از مصرف آب و نوشيدنيهاي سرد در خلال اجراي برنامه بايد پرهيز نمود و هنگام نوشيدن آب، به آرامي آن را مصرف كرد.
12- پس از اجراي برنامه صوتي حتي المقدور بايد از رفتن به ميهماني هاي شلوغ و پر سر و صدا و مكانهاي دودآلود خودداري كرد.
13- در فواصل منظم بخصوص قبل و بعد از اجراي برنامه بايد به دستگاه صوتي خود استراحت كامل داد و از صداي خود بطور منظم استفاده كرد و برنامه هاي اجرا و تمرينهاي قبل از آن بايد مرتب و بدون فشار زياد به حنجره و دستگاه صوتي باشد.
14- توصيه مي شود در هنگام استفاده حرفه اي از صدا، بدن بخصوص شانه ها، سر و گردن و تنه مستقيم و بدون خميدگي باشد و از وارد آوردن فشار و ايجاد انقباض در عضلات سر و گردن و شانه ها جلوگيري كرد.
15- بعنوان يك قانون كلي نبايد در هر هفته بيش از سه برنامه اجراي صوتي داشت.
16- تمرينها به صورت ساده و معمولي به مدت كوتاه و سه بار در روز انجام شود.
17- افرادي در زمينه قرائت و سرود و آواز كار مي كنند بايد زير نظر استاد مربي در آن رشته شروع به كار كرده و در مورد سبك و شيوه هاي صحيح استفاده از صداي حرفه اي با استاد خود مشورت نمايند.
18- پس از هر دوره استفاده از صدا و تمرينهای شديد بايد آرامش روحي و جسمي كاملي داشت كه راهكارهاي آن بشرح ذيل مي باشد:
راهكارهاي به دست آوردن آرامش جسمي در پکیج آموزشی صدا سازی
- رهايي و بي حركتي تمام اعضاء
- تكنيك انقباض و انبساط عضلات
- استحمام
- رهايي و بي حركتي تمام اعضاء:
اگر بتوان تمام عضلات را در وضعيت ساكن و بي حركت نگهداشت و به هيچ وجه حتي يك حركت جزئي مانند حركت پلك چشم را نداشت و سپس تمام عضلات را به شكل رها شده در آورد، پس از دقايقي عضلات و در نتيجه جسم و روح انسان به يك استراحت و آرامش عميقي دست خواهد يافت.
براي انجام اين عمل ابتدا به پشت خوابيده و دست را طوري روي زمين قرار مي دهيم كه كف دست به سمت بالا باشد و مقداري پاها را از هم باز مي كنيم و چشمها را مي بنديم و دهان را به شكل نيمه باز در وضعيت رها شده قرار مي دهيم.
براي قرار گرفتن در وضعيت رها شده بايد تصور كرد در خواب آرام هستيم و مواظب باشيم حركات جزئي حتي در نوك انگشتان نداشته باشيم در چنين حالتي هر لحظه و در هر كجاي بدن گرفتگي و انقباض مشاهده شد به آرامي از حالت انقباض و فشار خارج مي كنيم. پس از چند جلسه تمرين اين كار را مي توان در هر وضعيتي مانند حالت نشسته و ايستاده نيز انجام داد.
- تكنيك انقباض و انبساط عضلات:
در اين تكنيك شخص بايد ابتدا عضلاتش را سفت و منقبض كرده و سپس بعد از مدت كوتاهي آنها را شل و منبسط نمايد. اين انقباض و انبساط عضلات، در نهايت فرد را به آرامش جسمي و روحي مي رساند.
مراحل اجراي اين تكنيك عبارتند از:
1- در شروع كار انقباض و انبساط عضلات بايد بطور مجزا و يك به يك باشد. مثلاً در پاها ابتدا عضلات انگشتان پا، بعد پاشنه پا و… منقبض و سپس شل مي شوند.
2- تمرينها از پاها شروع شده و به سر ختم مي گردد.
3- پس از انقباض و انبساط عضلات هر قسمت مثل پاها، يك بار تمامي عضلات آن عضو را با هم منقبض و سپس شل مي كنيم.
4- تمرينها را بايد در يك محل راحت و ساكت و با لباس راحت و مناسب انجام داد.
5- زمان تمرين بايد حداقل 5/2 ساعت پس از صرف غذا باشد و بهترين زمان قبل از خواب شبانه است.
6- مدت تمرين در شروع كم بوده (حدود 10 دقيقه) ولي بتدريج افزايش مي يابد.
7- پس از هر انقباض عضلاني مدتي استراحت كرده تا آرامش را در عضله حس نمایید.
8 ـ برای هر عضله 10 بار تمرین را اجرا کنید و سپس به سراغ عضله دیگر بروید.
9 ـ انجام این تمرینها را در حالتهای خوابیده، نشسته و ایستاده انجام دهید.
- استحمام:
استحمام از مدتها پیش به عنوان یک روش درمانی مورد استفاده قرار می گیرد. قرار گرفتن در آب گرم عضلات را از حالت گرفتگی خارج می سازد و نشاط و شادابی را به فرد بر می گرداند. اگر در ضمن قرار گرفتن در آب گرم از ماساژ استفاده شود، تنشها سریعتر کاهش می یابد.البته، باید توجه داشت که فرد بیش از حد در آب گرم قرار نگیرد زیرا باعث خستگی و کوفتگی در وی می شود.
ب) استراحت صوتی
همانطور که جسم پس از تلاش و کوشش زیاد احتیاج به استراحت دارد، حنجره نیز پس از استفاده طولانی مدت، به استراحت نیاز دارد. همچنین به هنگام ابتلا به یک بیماری عفونی دستگاه تنفسی مانند سرماخوردگی و لارنژیت استفاده طولانی مدت از استراحت صوتی می تواند بسیار مفید باشد.
ج) بهداشت دارویی
تقریبا اکثر داروها بر حنجره تأثیر می گذارند، البته در اغلب موارد این تأثیرات به قدری اندک است که از نظر بالینی بی اهمیت می باشد. در این بحث برخی از داروها که شناخت آنها برای استفاده کنندگان حرفهای صدا اهمیت دارد مورد بررسی قرار می گیرد.
داروهایی که شناخت آنها برای کاربران حرفه ای صدا حائذ اهمیتاست
- داروهای ضد حساسیت
- داروهای مُسَکِّن
- داروهاي اعصاب و روان
- هورمونها
- داروهاي ديگر
- داروهای ضد حساسیت
داروهای آنتی هیستامین یا ضد حساسیت در درمان آلرژی های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. این داروها با گرفتن رطوبت سیستم تنفسی و صوتی و کاهش ترشحات این سیستم باعث خشکی مخاط حنجره و راههای تنفسی شده و می توانند از این راه بر صدای انسان اثر منفی بگذارند. لذا برای جلوگیری از این موارد، افراد حرفه ای باید از مصرف این دسته از داروها قبل و در حین اجرای برنامه های صوتی خودداری نمایند و در صورتی که مصرف آن برای فرد ضرورت داشته باشد باید با مصرف همزمان میزان کافی آب و مایعات در طول روز و بخصوص قبل از اجرا رطوبت از دست رفته دستگاه صوتی را جبران نمایند.
- داروهای مُسَکِّن
آسپیرین و دیگر مسکنهای از این دسته مانند بروفن، که در موارد متعددی از قبیل سرماخوردگی یا دردهای پراکنده در بدن مصرف می شود به علت آثار زیانباری که گاهی بر سیستم صوتی می تواند داشته باشد، باید در استفاده کنندگان حرفه ای از صدا منع شود. به عنوان مثال مصرف زياد آسپيرين مي تواند باعث خونريزي هاي كوچكي در تارهاي صوتي شود و لذا در صورت نياز در اين افراد داروهاي ديگري كه اين عارضه را ندارند مانند استامينوفن مصرف شود.
- داروهاي اعصاب و روان
استفاده از اين قبيل داروها مانند كلر پرومازين، تيوريدازين، هالوپريدول و غيره، علاوه بر خشكي مخاط تنفس و صوتي مي تواند باعث لرزش در صدا شود و صدا را بسيار ناخوشايند كند. لذا مصرف اين داروها در استفاده كنندگان حرفه اي صدا بايد با احتياط و با در نظر گرفتن عوارض فوق انجام گردد.
- هورمونها
هورمونهايي از قبيل آندروژن و قرصهاي ضد بارداري به علت تاًثيرات منفي بر روي صداي بانوان نبايد هنگام استفاده حرفه اي از صدا مورد مصرف قرار گيرند.
- داروهاي ديگر
داروهاي زياد ديگري هستند كه تأثير منفي بر صدای استفاده كنندگان حرفه اي از صدا مي گذارند و به همين دليل در مصرف آنها بايد احتياط كرد، برخي از اين داروها عبارتند از : ضد سرفه ها، داروهاي ضد فشار خون، اسپري ها، داروهاي ادرار آور، كورتون و غيره ولذا براي جلوگيري از عوارض دارويي بر صدا افراد با شغل صوتي بايد قبل از مصرف هر گونه دارو با پزشك خود مشورت نمايند.
ويتامين ث: برخي از استفاده كنندگان حرفه اي از صدا مقادير زيادي قرصهاي ويتامين ث براي حفظ سلامتي و يا پيشگيري از سرما خوردگي مصرف مي نمايند كه اين مسئله مي تواند باعث خشك شدن مخاط دستگاه صوتي شده و آثاري شبيه داروهاي ضد حساسيت بر صداي آنها گذارد.
شما همچنین میتوانید در کنار یادگیری پکیج آموزشی صدا سازی ما یادگیری پکیج آموزشی مولودی خوانی یاس کبود را هم آغاز کنید.
قسمت دوم پکیج آموزشی صدا سازی
صدا سازي
قابليتهاي صدا
صدا داراي قابليتهاي مختلفي است كه عبارت است از:
- پردههاي صدا
- ارتفاع صدا (اوج و صعود)
- استقامت صدا
- حجم صدا
- زير و بم صدا
- انعطاف صدا (تحرير)
- طنين صدا
- کیفیت صدا
صدا قابليت تقويت و تكامل دارد و با تمرين و ممارست ميتوان صدا را پرورش داد.
نكات حائذ اهميت پکیج آموزشی صدا سازی در تمرين صدا
- حتما روي الگو تمرين كنيد. اين الگو مي تواند مواد درسي آموزشي شما باشد.
- مراحل تمرین باید رعایت شود.
مراحل تمرین
الف)گوش دادن الگو: تا حدي که سبک الگو کاملاً در ذهن شما جا افتاده است اما هنوز نمي توانيد آن را به زبان بياوريد.
ب) همخواني با الگو: تا حدي که بالاتر ، پايين تر ، جلوتر و يا عقب تر از الگو نخوانيد.
ج) تکخواني : تا حدي که سبک الگو به صورت تجزيه شده براي شما قابل استفاده باشد، يعني اولاً ؛ هرجاي الگو را اراده کرديد بتوانيد طبق الگو بخوانيد. ثانياً به صورت مجزا ، اجزاي سبک الگو براي شما قابل استفاده باشد، مثلاً بتوانيد شعر ، مقدمه روضه ، روضه و يا گريز سبک را جداگانه مورد استفاده قرار دهيد.
- مداومت در تمرين مهمترين عامل رشد صداست ؛ فلذا حداقل در هفته سه جلسه تمرين صدا ، به مدت يك ساعت ، حتي المقدور در ساعتي مشخص ، لازم است. البته اگر هر روز برنامه تمرين صدا داشته باشيد بهتر مي باشد.
- ساعاتي قبل و بعد از تمرين از خوردن چربيها ، سرخ كردنيها ، شيريني ها ، ترشي ها ، مواد غذايي تند ، آب يخ و كلاً خوراكيهايي كه صدايتان به آن حساس است پرهيز كنيد.
- فشاركيفي وكمي تمرين رابه مرورافزايش دهيد، يعني هم زمان تمرين و هم شدت و سنگيني آن را به مرور زياد كنيد.
- در ابتداي تمرين با نرمش صوتي و خواندن در پرده هاي پايين ، صدايتان را گرم كنيد و در ادامه آرام آرام پرده صدايتان را بالا ببريد.
- هنگام تمرين تمام حجم صدايتان را از حنجره خارج نكنيد بلكه حداقل يك سوم آن را كنترل نماييد ؛ روش كنترل حجم صدا در ادامه بيان خواهد شد.
- اگر در سنين نوجواني يا بلوغ هستيد از جهت كيفي (شدت و سنگيني) زياد به صدايتان فشار وارد نكنيد؛ بلكه در پرده هاي متوسط به تمرين بپردازيد تا صدايتان آسيب نبيند.
- فرياد زدن بدون آهنگ ـ مانند روش فرياد فروشندگان ميوه و تره بار ، فرياد مربيان ورزشي براي هدايت تيم ، فرياد مسئول گروهان هاي نظامي براي نظم دادن به گروهان ـ به صدا آسيب جدي وارد مي كند فلذا از آن پرهيز كنيد.
- براي گوش دادن الگوهاي تمريني حتماً از گوشي استفاده كنيد تا براي خانواده ، همكاران مزاحمت ايجاد نشود ؛ در صورت عدم رعايت اين نكته بعيد نيست همين عزيزان عامل دلسردي شما در ادامه مسير مداحيتان شوند.
- براي تمرين صدا از فضاي پاركهاي جنگلي ، دشتها ، كوهها و فضاهاي طبيعي خلوت استفاده كنيد ، در صورت تمرين در منزل حتما حوله اي را چهار تا كرده ، مقابل دهان خود بگيريد تا حجم صدايتان را كنترل كند و مزاحمتي براي خانواده و همسايگان ايجاد نشود. در صورت عدم رعايت اين نكته هم بعيد نيست همين عزيزان عامل دلسردي شما در ادامه مسير مداحيتان شوند.
پردههاي صدا:
صدا داراي پردههايي است كه در آواز با عناوين (دو ـ رِ ـ مي ـ فا ـ سُل ـ لا ـ سي) به آن اشاره مي شود.
- چهارچوب کلی استفاده از پرده های صدا در مجالس
يك برنامه مداحي در پرده هاي مختلف صدا معمولا به ترتیب زیر صورت مي گيرد .
و معمولا از پرده هاي پايين شروع شده و ـ با توجه به محتوا و مجلس ـ به پرده هاي بالاتر صعود صورت مي گيرد و پس از فراز و نشيبهاي مقتضي ، در نهايت با پرده هاي پايين به پايان مي رسد.
- پرده پایین (زیرصدا)
- پرده های متوسط (می تواند چند پرده باشد)
- پرده اوج
- سقف صدا با توجه به ضرورت
- نشست(به ترتیب از اوج شروع و پس از پرده های متوسط، مجلس با پرده پایین ختم می شود)
چند نکته:
الف) صعود به اوج و سقف صدا الزامی نیست و گاهی حتی جایز نیست.
ب) ممکن است این چهارچوب در یک مجلس چند بار تکرار شود.
ج) در بعضی محافل با توجه به شرایط (که مداحی قبل از ما خوانده ویا شرایطی از این دست ) باید مجلس در پرده های بالاترشروع شود.
- اصطلاحات پکیج آموزشی صدا سازی مربوط به پرده های صدا
الف) پردة محوري خواندن
معمولا غالب حجم خواندن روي يک يا دو یا سه پرده صورت مي گيرد؛ اين يک يا چند پرده را پرده محوري خواندن مي ناميم.
- تنوع پرده هاي صدا
استفاده از پرده هاي مختلف صدا در خواندنرا تنوع پرده هاي صدا مي ناميم.تنوع پرده هاي صدا،از یکنواخت شدن خواندن جلوگیری می کند.
- پردة صداي کف و سقف
هر سبکی اعم از ضرب دار و بدون ضرب (نوحه ، سرود و…) دارای پرده های مختلف صداست. بالاترین پرده صدای سبک را پرده سقف، و
پايين ترين پرده صداي آن را پردة کف می نامیم.
نکته: سقف صدا با پرده سقف تفاوت دارد و ممکن است سقف صدای شما بالاتر از پرده سقف سبک باشد.
- تناسب پرده هاي صدا
بين پرده هاي مختلف هر سبک ، فاصله استانداردي وجود دارد که با شنیدن قابل درک است، اين فاصله استاندارد اگر رعايت شود مي گوييم تناسب پرده هاي صداي سبک رعايت شده است. حال اگر ذاکري به دلايلي ـ که بيان خواهد شد ـ اين فاصله استاندارد را رعايت نکند و پرده ها را بالا و يا پايين تر از الگو بخواند ، نظم منطقي بين پرده ها به هم مي خورد و ما اصطلاحا مي گوييم دچار عدم تناسب در پرده هاي صدا شده است.
- دلايل ايجاد عدم تناسب در پرده هاي صدا
- عدم تسلط کامل بر سبک الگو(در صورتيکه از روي الگو مي خوانيد)
- عدم آمادگي صدا براي پياده کردن پرده هاي بالاي سبک. (اين در حالتي است که فکر مي کنيد صدايتان آمادگي پياده کردن پرده هاي بالا را دارد، اما وقتي اوج مي رويد ، ضعف صدا مشخص مي شود و به صورتي ناهمگون ، پرده اي پايين مي آييد که با پرده هاي ديگر سبک ، فاصله استاندارد را ندارد)
- شروع خواندن در پرده بالا. (پرده شروع باید بر مبنای دانگ صدا انتخاب شود)(اين در حالتي است که صدايتان نسبتا آماده است اما خواندنتان را بالا شروع مي کنيد در حدي که اوج سبک ـ با اين پرده شروع ـ به قدري بالاست که توان نهايي صداي شما به آن ارتفاع نمي رسد ولذا وقتي اوج مي رويد ، به صورتي ناهمگون ، پرده اي پايين مي آييد که با پرده هاي ديگر سبک ، فاصله استاندارد را ندارد)
- راهکار اصلاح عدم تناسب در پرده هاي صدا
ــ اولا سبکهاي الگو را ـ با گذاراندن صحيح مراحل تمرين ، مخصوصاً همخواني با الگو ـ ملکه کنيد.
ــ ثانياً با صداسازي کامل ، توان لازم جهت خواندن پرده هاي بالاي سبکها را به دست آوريد.
ــ ثالثاً پرده شروع را طوري انتخاب کنيد که توان خواندن پرده اوج آن را داشته باشيد.
راهکار انتخاب صحیح پردة شروع:
براي انتخاب پرده مناسب براي شروع ، مي توانيد در تمرين ها ، ابتدا اوج سبک الگو را بخوانيد ، سپس نشست کنيد، اين پرده نشست مناسبترين پرده شروع شماست و شما در اوج آن دچار عدم تناسب پرده هاي صدا نخواهيد شد.
نكات كلي پيرامون پرده هاي صدا
- پرده محوري خواندتان را متوسط قرار دهيد چراکه اگر پايين باشد مستمع خموده و بي حال مي شود و تأثير گذاري شما پايين مي آيد و اگر بالا باشد ، در تناسب پرده هاي صدا دچار مشکل مي شويد ، صدايتان زودتر خسته مي شود و مستمع نيز توان زمزمه و نجواي همراه شما را نخواهد داشت.
- در خواندن نوحه و سرود ، هنگام گرفتن ذکر شور ، اگر پرده محوري سبک بالاست ، ذکر شور را در پرده کف سبک بگيريد و اگر پرده محوري سبک پايين است ، ذکر شور را در پرده سقف سبک بگيريد.
- در محافل مولودي تنوع پرده هاي صداي بيشتري لازم است، چراکه خود تنوع پرده هاي صدايي در شادتر شدن مجلس مؤثر است.
- اجزاي کلي يک مجلس بايد با هم داراي تناسب پرده هاي صدا باشند.
اجزای کلی یک مجلس، در پکیج آموزشی صدا سازی
الف) بسم الله و مقدمات عربي ابتداي مجلس.
- توسل به امام زمان(عج)و تعیین مناسبت.
- شعر مناسبت.
د) روضه(شامل مقدمه ، اصل روضه ، گره مرثیه و گریز )
- سينه زني(زمينه(ضرب تک) ، نوحه ، مظلوم کشيدن ، واحد(سبک و سنگين)، ذکر دودمه ، شور)
- مناجات انتهاي مجلس و دعا.
ارتفاع صدا (اوج و صعود)
يكي از قابليتهايي كه در صدا وجود دارد صعود به پردههاي بالا تا رسیدن به سقف صدا می باشد كه در مداحي آن را باعنوان اوج ياد ميكنيم. توان صدایی انسانها از جهت ارتفاع و اوج متفاوت است. مهم این است که از استعداد کنونی به بهترین وجه استفاده شود.
سقف صدا: بالاترين پرده اي كه شما مي توانيد به آن صعود كنيد سقف صدا نام دارد.
در موضوع صدا و صداسازی گاهی اصطلاحی با عنوان دانگ مطرح می شود که گویا منظور از آن استعداد و توان ذاتی صدای افراد است؛ در بحث دانگ صدا نکاتی باید مورد توجه قرار بگیرد که عبارتند از:
- دانگ صدا بیشتر در ارتفاع صدا مطرح می شود.
- دانگ صدا قابل اندازه گیری محسوس نمی باشد.
- آیا دانگ صدا قابل افزایش است؟ خیر. البته معمولا افراد از توان صدایشان استفاده کامل نمی برند فلذا تا رسیدن به دانگ صدایشان دو سه پرده فاصله دارند.
مراحل رسیدن به سقف صدا، در پکیج آموزشی صدا سازی
مرحله اول ـ بالاترين پرده صدايي را كه در حال حاضر به راحتي مي توانيد در آن بخوانيد شناسايي كنيد.
مرحله دوم ـ الگويي را از مداحي اساتيد ، كه در پردة بالا خوانده شده است ، انتخاب كنيد.
مرحله سوم ـ در يك پرده بالاتر از توان كنوني صدايتان با الگوي انتخاب شده تمرين كنيد تا اينكه خواندن در اين پرده برايتان مانند پرده قبلي عادي شود.
مرحله چهارم ـ همين مراحل را ادامه دهيد تا به پرده اي برسيد كه پرده اي بالاتر از آن براي صداي شما وجود ندارد كه در آن بخوانيد و صدايتان گير كند يا خروسك بزند ؛ اين پرده همان سقف صداست.
نكات كلي پيرامون ارتفاع صدا
- معمولا از توان کنونی ارتفاع صدای شما تا سقف صدا دو سه پرده بیشتر وجود ندارد.
- رسیدن به سقف صدا چقدر زمان می برد؟ معلوم نیست. اما تمرین کم مداوم، بسیار مؤثرتر از تمرین زیاد پراکنده است.
- در استفاده از پرده هاي صدا اصل بر توسط است ؛ يعني جايي كه ضرورت دارد بايد پرده صدا را بالا ببرید و اوج رفتن در تمامي مجالس لزومي ندارد.مواضعی که بالا بردن پرده صدا لازم است عبارت است از:
الف) در مولودی خوانی
- حماسی خوانی
- براي باز كردن گره مرثيه(بيان سوزناكترين بخش روضه) در صورتي كه مستمع شور و حال داشته و در حال زمزمه باشد؛ معمولا بايد ارتفاع صدايتان بالاتر از بخشهاي قبلي روضه باشد.
استقامت صدا:
قابليت ديگر صدا استقامت است كه داراي دو بعد مي باشد:
الف)استقامت صدادر کل خواندن: مدت زماني که صداي شما ـ در هر مجلس ، استقامت به كارگيري دارد. اين مدت زمان به كارگيري ، ميزان استقامت صداي شماست در کل خواندن.
ب)استقامت صدادر ارتفاع:صداي شما چه مدت زماني در پرده هاي بالا استقامت به كارگيري دارد. اين مدت زمان به كارگيري ، ميزان استقامت صداي شماست در ارتفاع صدا. ناگفته نماند که استقامت صدا بیشتر در پرده های بالای صدا مطرح است.
نتیجه ضعف در استقامت صدا:
طبيعتاً اگر شما داراي استقامت صداي مناسب نباشيد؛ با مدت زمان كمي خواندن و يا با يك صعود به پرده هاي بالا ، صدايتان مي گيرد و دچار ضعف در خواندن مي شويد، و هنگام فرود به پرده های پایین صدایتان بریده بریده می شود.
راهکار افزایش استقامت صدا:
مهمترین راهکار برای افزایش استقامت صدا، تمرین و خواندن مداوم و روی اصول می باشد.
حجم یا قدرت صدا(بلندی)
ميزان صدايي كه در يك پرده از حنجره خارج مي شود حجم صدا نام دارد؛ معادل حجم صدا در سيستم هاي صوتي با عنوان “VOLUME” به كار مي رود. حجم صدا گاهی قدرت یا بلندی صدا نیز نامیده می شود.
منظور از بلندي ، شدت صداي شنيده شده مي باشد. به عبارت ديگر منظور از بلندي آن است كه آيا صداي فرد بلند شنيده مي شود و يا اينكه آرام به نظر مي رسد؛ ميزان بلندي صدا به ميزان فشار هوايي كه از ريه ها وارد حنجره شده و به شدت بر خورد تارهاي صوتي بستگي دارد. هر چه فشار هوا و شدت برخورد تارهاي صوتي بيشتر باشد، صدا بلندتر و هر چه فشار هوا و شدت برخورد تارهاي صوتي كمتر باشد صدا آهسته تر به گوش مي رسد. بنابر اين به هنگام فرياد زدن،بلند صحبت كردن، گلو پاك كردن و … (كه به آنها استفاده نادرست از صدا گفته مي شود) شدت برخورد تارهاي صوتي بسيار زياد است و اگر اين اعمال در فرد بصورت عادت درآيد در نهايت ممكن است آسيبهاي شديدي را به حنجره و تار هاي صوتي وارد آورد.[12]
اگر چه ژنتيك و استعداد ذاتي ، عامل اصلي در ميزان حجم صداي شماست ؛ اما حجم صدا قابليت تقويت دارد و عواملي در آن مؤثرند كه عبارت است از:
- توان جسماني كه به واسطه ورزش مي توانيد آن را افزايش دهيد.
- قدرت عضلات گردن و عضلات مرتبط با خواندن مثل : عضلات شکم، قفسه سینه، ششها كه به واسطه حركات ورزشي مربوطه مي توانيد آن راتقويت كنيد.
- قدرت تارهاي صوتي كه به واسطه تمرين صداي مداوم مي توانيد آن راتقويت كنيد.
- تنفس صحيح .
حالت طبیعی صدا از نظر بلندي
صدا نبايد بيش از حد بلند يا بيش از حد آرام باشد، بلكه بايد با صداي محيط متناسب باشد بطوريكه راحت به گوش برسد. همچنين فرد بايد توانايي تغيير بلندي صداي خود را داشته باشد. [13]
كنترل و مدیرت حجم صدا
يكي از اصول فني مداحي، كنترل و مديريت حجم صداست ، كم و زياد كردن حجم صدا ـ به تناسب محتوا و حال مجلس ـ كنترل حجم صدا نام دارد.
مراحل کنترل حجم صدا:
1ـ حبس کل حجم صدا : براي كنترل حجم صدا ابتدا بايد بتوانيد كل حجم صدايتان را حبس كنيد. براي حبس كل حجم صدا ـ در حاليكه مصوتهاي ( آ ـ اي ـ او ) را با صوت در يك پرده صدا ادا مي كنيد ـ ابتدا دندانها را به هم نزديك نموده سپس انتهاي زبان را به سقف دهان بچسبانيد ، الان شما تمام حجم صدايتان را حبس كرده ايد و نجوايي كه به گوش شما مي رسد ، همان نوسانهاي فرعي صوت يا اصطلاحاً طنين است.
2ـ در مرحله بعد با اختيار، مقدار كمي بين دندانها و انتهاي زبان از سقف دهان فاصله بدهيد تا مقدار كمي حجم صدا از حنجره تان خارج شود سپس آرام آرام اين فاصله را به همراه هوای بازدم زياد كنيد تا جايي كه كل حجم صدا با اختيار از حنجره خارج شود.
3ـ در مرحله آخر برعكس اين كار را انجام دهيد يعني ابتدا كل حجم صدا را از حنجره خارج ، و آرام آرام آن را كنترل كنيد تا جايي كه كل حجم صدايتان حبس شود. اين تمرين را بقدري تكرار كنيد تا حجم صدايتان كاملا در اختيارتان قرار بگیرد.
نكات كلي پکیج آموزشی صدا سازی پيرامون كنترل حجم صدا
- به طور كلي هنگام خواندن(خواندن تمرینی ـ خواندن رسمی) ، حدود يك سوم حجم صدايتان را از حنجره خارج نكنيد.
- رابطه حجم صدا و ارتفاع صدا معكوس است يعني هرچه ارتفاع صدايتان را بالاتر مي بريد حجم صدا را كمتر كنيد.
- در موارد زیر باید حجم صدا بیشتر شود:
الف) هنگام خواندن مطالب حماسي ـ براي ايجاد هيجان ـ .
ب) هنگام باز كردن گره مرثيه(بيان سوزناكترين بخش روضه) ـ براي تأثير گذاري بيشتر ـ .
- هنگام خواندن ذكر شور آخر سينه زني ـ براي ايجاد شور بيشتر ـ .
- براي خواندن مطالب عاطفي ـ براي ايجاد لطافت بيشتر ـ حجم صدايتان را كم كنيد.
فوايد كنترل حجم صدا
- کنترل نفس: به دليل اينكه براي ازدياد حجم صدا بايد هواي بازدم بيشتري از حنجره خارج شود ، با كنترل حجم صدا نفستان ديرتر تمام مي شود.
- نگرفتن صدا: به دليل اينكه خواندن با حجم صداي بالا ، به حنجره فشار زيادي وارد مي كند ، با كنترل حجم صدا ، صدايتان ديرتر مي گيرد.
- افزایش انعطاف صدا: به دليل اينكه انعطاف صدا ، هنگام خواندن با حجم صداي بالا ، كمتر است ، با كنترل حجم صدا ، راحت تر مي توانيد به صدايتان تحرير بدهيد.
- ایجاد تنوع و عدم خستگی مستمع : كم و زياد كردن حجم صدا در خواندن شما نوعي تنوع ايجاد و آن را از يكنواختي دور مي كند، كه آن را تنوع حجم صدا مي ناميم. به دليل اينكه خواندن با حجم صداي بالا ، به طور مداوم ، باعث خستگي شنيداري مستمع مي شود ، با كنترل حجم صدا ، مستمع كمتر خسته مي شود.
اختلالات بلندي صدا
الف: بلندي یکنواخت
ب: تغييرات بلندي
الف: بلندي یکنواخت:
در اين اختلال، صدا از لحاظ بلندي داراي محدوديت است و شخص گاهي توانايي افزايش بلندي صداي خود را به صورت ارادي ندارد. يكنواختي بلندي صدا مي تواند نشانه اي از صدمات عصبي باشد كه توانايي كنترل ارادي تغيير بلندي صوت را دستخوش اختلال مي كند و يا از يك ناتواني رواني، عاطفي باشد.
ب: تغييرات بلندي:
هنگامی اين مسئله را به عنوان علامت وجود اختلال مطرح مي نمائيم كه فرد پيوسته به بلندي صدايي صحبت مي كند كه در يك مكالمه معمولي يا شنيدن آن با سختي تواًم باشد و يا به نحو مفرطي بلندتر از حد معمول باشد. استفاده از يك صداي بيش از حد آهسته يا بيش از حد بلند مي تواند ناشي از شخصيت فرد يا عادت فرد باشد. گوينده اي كه به بلند صحبت كردن عادت كرده است ، احتمالاً در يك خانواده پرجمعيت زندگي مي كند و يا ممكن است در نتيجه ارتباط نزديك با فردي كم شنوا ايجاد شده باشد. همچنين وجود آسيبهاي عصبي مربوط به صدا سازي و يا اشكالاتي در سيستم تنفسي مي تواند موجب بوجود آمدن چنين وضعيتي در صوت باشد. [14]
زير و بم صدا، در پکیج آموزشی صدا سازی
در يك تقسيم بندي كلي صداها به زير و بم تقسيم ميشوند. منظور از زير بودن صدا، نازكي صدا (مثل صداي زنانه)و منظور از بم بودن صدا كلفتي صدا(مثل صداي مردانه)مي باشد.
علت زیر و بمی صدا
به نظر مي رسد كه تفاوت طول و ضخامت تارهاي صوتي در خانمها و آقايان دليل اصلي تفاوت زير يا بم بودن صداي آنهاست. بطور كلي هر چه طول تارهاي صوتي افزايش یابد و ضخامت آن كمتر شود صدا زير تر و هر چه طول تارهاي صوتي كمتر و ضخامت آنها بيشتر شود صدا بم تر مي شود؛ بنابراين اگر فردي بخواهد با صداي بسيار زير صدا سازي كند بايد طول تارهاي صوتي خود را افزايش دهد تا ضخامت آن نيز متعاقباً كم شود و صدا زير به نظر برسد و يا برعكس. البته، تارهاي صوتي فقط تا حد معيني مي توانند كشيده يا كوتاه شوند و اگر فردي بيشتر از حد طبيعي بخواهد صدايش را زير يا بم كند (بخصوص در صداي حرفه اي) در صدايش دچار مشكل خواهد شد. [15]
تغييرات صدا در حين رشد:
1ـ زيرترين صداي فرد در زماني است كه تازه به دنيا مي آيد و گريه مي كند.
2ـ زير يا بم بودن صداي كودكان بين پسر و دختر تفاوتي ندارد و تغييرات ايجاد شده تقريباً بين سنين 12-10 سالگي صورت مي گيرد. به اين نحوه كه هم در دختران و هم در پسران صدا بم تر مي شود با اين تفاوت كه ميزان بم شدگي در پسران بسيار بيشتر از دختران است.
درست در همين سنين است كه يك دوره گرفتگي صدا، به علت تغييرات هورموني در سنين بلوغ هم در پسران و هم در دختران ايجاد مي شود و اگر در اين دوران از صدا درست استفاده نشود صدا همچنان گرفته باقي مي ماند ولذا توصيه مي كنيم ذاكرين نوجوان در اين سنين به صدايشان فشار زيادي وارد ننمايند.
3ـ از سن 20 تا 70 سالگي صدا تقريباً ثابت بوده و ممكن است مقداري به سمت بم شدن پيش رود.
4ـ از سن 70 سالگي به بالا صدا به خصوص در آقايان شروع به زير شدن مي كند ، همچنين امكان گرفتگي صدا در اين سنين به علت تغييراتي در ساختمان حنجره (به علت پيري) مي باشد.[16]
خصوصیات صدای زیر و بم
كساني كه صدايشان زير است معمولا از قابليت اوج و ارتفاع زياد، انعطاف و تحرير بيشتري برخوردارند در حاليكه صداي بم معمولا داراي حجم و طنين بيشتري است. البته ناگفته نماند كه ممكن است صدايي در حين بم بودن داراي انعطاف و ارتفاع زيادي باشد و يا صداي زيري داراي حجم و طنين بالايي باشد، چراكه تمرين عاملي است كه روي تمام معادلات فني مداحي تأثير گذار است.
حالت طبیعی صدا از نظر زير و بم بودن
صدا بايد با سن ، جنس و ابعاد بدن فرد سازگار باشد. مثلاً يك مرد نبايد صداي زير توليد كند بلكه صدايش بايد بم باشد و ميزان بم بودن صداي او نيز متناسب با وزن ، قد و … او باشد كه مثلاً زياده از حد هم بم صحبت نكند همچنين فرد بايد بتواند با اراده خود تغييراتي در زير يا بم بودن صدايش ايجاد نمايد. [17]
زيرصدا
بحث زیرصدا در دو اصطلاح قابل طرح است که عبارتند از:
الف) نوای زیر صدا
ب) سبک زیرصدا
الف) نوای زیر صدا
در مداحي بعضي از اساتيد نوايي وجود دارد كه در پرده و حجم صداي پايين ، با هاله اي از هوا همراه است ، اين نوا را “زيرصدا” ناميده ايم. نواي زيرصدا معمولا در ابتداي خواندن و فرودها و نشستها كاربرد دارد.
مراحل پیداکردن نوای زیرصدا
برای دستیابی و فراگیری نوای زیرصدا راهکاری به ذاکرین اهلبیت(علیهم السلام) پیشنهاد می شود که مراحل آن عبارت است از:
- حالت دکلمه خوانی بدون جوهره صدا: در این حالت نفس و کلام را همراه می کنیم و عبارات شعری را ادا می کنیم.
- حالت دکلمه خوانیبا جوهره صدا: در این حالت نفس و کلام را با جوهره صدا همراه می کنیم و عبارات شعری را ادا می کنیم.
- نوای زیرصدا : در این حالت نفس و کلام را با جوهره صدا و آهنگ و سبک همراه می کنیم و عبارات شعری را ادا می کنیم. اینجاست که ما به نوای زیرصدا دست یافته ایم.
ب) سبک زیرصدا:
با توجه به اين كه نواي زيرصدا در بعضي سبكها ـ مثل سبك استاد حاج سيد محمد موسوي ـ بسيار مشهود است ، ما سبك ايشان را با عنوان سبك زيرصدا نام نهاده ايم و براي يادگيري دقيق نواي زيرصدا ، استفاده از سبك استاد موسوي را توصيه مي كنيم.
اختلالات زير و بمي صدا
گاهی در بحث زیر و بمی صدا اختلالاتی رخ می دهد، این اختلالات عبارتند از:
الف: زير و بمي يكنواخت
ب: زير و بمي نامناسب
ج: قطعي زير و بمي
الف: زير و بمي يكنواخت:
در اين حالت فرد در طول گفتار با فقدان تغييرات در زير يا بمي صدا مواجه است بطوريكه از ديد شنونده گفتار وي يكنواخت و كسل كننده است. در برخي موارد شخص مورد نظر اصولاً توانايي ايجاد تغيير در زير يا بمي صداي خود را ندارد. زير و بمي يكنواخت يكي از علائم صدمات عصبي محسوب مي شود. همچنين ممكن است در اثر ويژگيهاي شخصيتي و مشكلات رواني بوجود آيد.
ب: زير و بمي نامناسب:
در اين حالت زير يا بم بودن صدا، با توجه به سن و جنس فرد غير طبيعي است بعنوان مثال زني كه صداي او بم و مردانه شده و مردي كه صدايش كاملاً زنانه به نظر مي رسد به زير و بمي نامناسب مبتلا شده اند. زير و بمي صدا به اندازه حنجره و تارهاي صوتي بستگي دارد.
يك صداي بيش از حد زير ممكن است به علت مشكلاتي چون عدم رشد طبيعي حنجره بر اثر اختلالات هورموني باشد. صداي بيش از حد بم نيز مي تواند به علت پر كاري تيروئيد و يا استفاده از هورمون در زنان باشد. همچنين زير يا بمي بيش از حد مي تواند به دليل مشكلات عاطفي و يا در اثر عادت بوجود آمده باشد.
ج: قطعي زير و بمي:
در اين اختلال زير يا بمي صداي فرد ناگهان و بطور غير منتظره تغيير مي كند. اين مشكل در مردان جواني كه در دوران بلوغ به سر مي برند و صدايشان در حالت تغيير به صداي بم و مردانه مي باشد، بيشتر ديده مي شود. مشكلات عاطفي دوران بلوغ، ضايعات حنجره و ناتواني اعصاب حنجره اي از جمله علل ايجاد قطع زير و بمي مي باشد. [18]
نكات كلي پيرامون زير و بم صدا
- آیا زیر و بمی صدا قابل تغییر است؟
از نظر علمی ممکن است، مثلا برخی از داروها در طول و ضخامت تارهای صوتی تأثیر می گذارند و در نتیجة استفاده از این داروها ممکن است صدا زیرتر یا بم تر می شود،اما این کار به علت مضراتی که دارد توصیه نمی شود.
- چه كنيم صدايمان پخته شود؟
برخی از هنرجویان سؤالی برایشان مطرح می شود که چه کنیم صدایمان کلفت شود؟ وقتی در جواب به این افراد می پرسیم مثلا دوست دارید صدایتان مثل چه کسی شود؟ نام کسی را می برند که می بینیم اتفاقا این فرد صدایش زیر است اما به علت ممارست صدایی پخته دارد. از این رو پی می بریم که منظور این افراد در سؤال این است که چه كنيم صدايمان پخته شود؟در جواب بايد گفت؛ با تمرين و ممارست و كسب تجربه ، به مرور صدا پخته و جا افتاده خواهدشد.
- از صدای چه کسی تقلید کنیم ؟
چارچوب کلی فراگیری مداحی شامل دو مرحله کلی می شود که عبارت است از: مرحله تقلید و مرحله استقلال. عزیزانی که در مرحله تقلید هستند گاهی سؤال می کنند از صدای چه کسی تقلید کنیم؟ گویا ریشه این سؤال این است که شاید شباهت با صدای استاد هنرجورا در یادگیری کمک کند. در جواب این افراد می گوییم: آن چه باید مورد تقلید واقع شود سبک و روش مداحی است که غالبا ممکن است با صداهای مختلف پیاده شود؛ در نتیجه سبک و روش صحیح و مورد تأیید اساتید با صداهای مختلف برای افراد مختلف با تن صدای مختلف قابل تقلید است و اساسا نباید از صداي استادي تقليد کرد و نباید در خواندن، تُن صدا را تغيير داد. البته ناگفته نماند که اگر استادی یافت شد که هم سبکش مورد تأیید اساتید است و هم صدای ما به تن صدای او نزدک است، برای الگوی تقلید مناسبتر به نظر می رسد.
- از سبک چه کسی تقلید کنیم؟
همانطور که در بحث قبل بیان شد، چارچوب کلی فراگیری مداحی شامل دو مرحله کلی می شود که عبارت است از: مرحله تقلید و مرحله استقلال. در مرحله تقلید باید به پیشنهاد و تحت نظر اساتید الگوهای مورد نظر را بیاموزیم و در مرحله استقلال گلهای خواندن اساتید مختلف را بچینید و از کسی تقلید کنید که خواندنش را دوست دارید.
- برای مداحی کدام نوعِ صدا بهتر است؟
گاهی هنرجویان می پرسند: برای مداحی کدام نوعِ صدا بهتر است؟ در جواب باید دانست که می توان خواندن را به دو روش کلی برگزار کرد؛ الف) به روش فن محور: که محوریت آن با رعایت فنون و هنر مداحی است ب) به روش محتوا و معنویت محور: که اساس آن محتوا و معنویات است. در مداحی فن محور صدای زیر و بم هر یک خصوصیت خاص خود را دارند و در بخشهایی بهتر به نظر می رسند اما برای مداحی محتوا محور و معنویت محور، تفاوتی بین صداها نیست و صدا مرکبی است که محتوا را به مستمع منتقل می کند که حاصل این انتقال محتوا بایستی رشد و ارتقای معنوی باشد.
انعطاف صدا (تحرير):
یکی از قابلتهای صدای آدمی، انعطاف صدا و تحریر است، که تعاریفی از آن بیان شده که ما در این بخش به تعریف لغوی و اصطلاحی آن می پردازیم.
تعریف لغوی : تحریر ، كشش دادن صوت به هنگام آوازه خواني است.[19]
تعریف اصطلاحی : به پيچ و خمها و لرز و موجهايي كه در خواندن به صدا داده ميشود تحرير ميگويند. که در آوازاز آن تعبیر به چه چه می کنند.
انواع تحریر :
با دقت نظر و توجه در اجرای تحریرها در مداحی، به تفاوتهایی بین آنها پی می بریم که لااقل می توان، با توجه به تفاوت موجود بین تحریرها، چهار نوع برای آن در نظر گرفت که عبارت است از:
- تحریر موج
- تحریر پله ای
- تحریر ریز
- تحریر لرز
- تحرير موج: تحريري است كه فاصله بین اجزاي آن زیاد است و محل اتصال اجزاي آن ـ با شنیدن ـ محسوس نيست و فراز و نشيبها و پيچ و خمها به حالت موجي از صدا به گوش ميرسد.
نمودار تحرير موج:
نکته : تحریر موج معمولا تک جزئی و با ترکیب تحریرهای دیگر مورد استفاده قرار می گیرد.
- تحرير پلهاي: تحريري است كه فاصله بین اجزاي آن زياد و تا حدی کمتر از تحریر موج است و محل اتصال اجزاي آن ـ از جهت شنيداري ـ کاملا احساس مي شود و گويا يك تكيه صوتي در محل اتصال اجزاي آن وجود دارد.
نمودار تحرير پله اي:
نکته: پرکاربردترین نوع تحریر تحریر پله ای است.
- تحرير ريز: اگر فاصله بين اجزاي تحرير پلهاي را به حدي کم کنید كه به حالت لرز نزديك شود، ويا همان لرز صدا را با فاصله بيشتر بين اجزا ، به حالت صعودي يا فرودي ، در پرده هاي مختلف صدا پياده كنيد ، يك نوع تحرير زيبايي ايجاد ميشود كه به آن تحرير ريز ميگوييم. نمودار تحرير ریز :
- تحرير لرز: اگر در يك پرده ، صداي بدون تحرير را بلرزانيم ، تحرير لرز ايجاد مي شود. لرز صدا در صورتی تحریر و جزء محاسن خواندن است که اختیاری باشد؛ در نتیجه لرزش صدایی که بی اختیار و به دلایل مختلف ممکن است در صدا ایجاد شود، حکم تحریر را ندارد و گاهی نیز ضعف حسوب می شود.
نمودار تحرير لرز: …………………
نکته : تحریر لرز معمولا در ترکیب با انواع دیگر تحریر به کار می رود.
نكات كلي پيرامون تحرير
- شناخت تحريرها شنيداري است و البته توضيحات داده شده تا حدي ميتواند در شناخت انواع تحرير مؤثر باشد.
- براي تمرين ابتدا از تحريرهاي ساده تر شروع كرده و به مرور زمان به سراغ تحريرهاي سخت تر برويد.
- با تركيب تحريرها ، نمونه های ذوقي و طبعي زيبايي ايجاد ميشود.
- دقت كنيد تحريرهاي طبعي و ذوقي ناصحيح و نازيبا در خواندنتان جا نيفتد، البته پس از يادگيري صحيح انواع تحرير ، مي توانيد از تحريرهاي ذوقي زيبا استفاده كنيد. تشخيص صحت و سقم تحريرهاي ذوقي به عهده اساتيد می باشد.
- مواضعي كه بايد از تحريرهاي طولاني بپرهيزيد عبارت است از:
الف) در بسم الله و جملات عربي ابتدايي مجلس.
- هنگام باز كردن گره مرثيه(بيان سوزناكترين بخش روضه) ؛ چون تحرير طولاني، جلب توجه نموده و تمركز مستمع را نسبت به روضه كم مي كند.
- هنگام خواندن شعر در محافل مولودي؛ چرا كه عدم تحرير طولاني و كشش در عبارات ، خواندن شما را شادتر مي كند.
- هنگام خواندن ادعيه و زيارات طولانی.
طنين
یکی از قابلیتهایی که در صدای انسانهاست، و باعث تمیز صداهای مختلف از یکدیگر می شود طنین نام دارد، و شاید بتوان گفت بیشترین جذابیت موجود در تن صدای افراد مربوط به این قابلیت است. در اصطلاح فيزيك به نوسانهاي فرعي صوت طنين گفته ميشود و در حقیقت طنین عاملي است كه بواسطه آنمی توانصداهاي مختلف را از هم تشخيص داد.
تأثیر اجزای بدن در طنین صدا:
همان طور كه بدنه آلات موسيقي موجب طنين افكن شدن صداهايي ميگردد كه نوازنده به وجود ميآورد، بدن شما نيز در تقويت طنین صدا نقش بدنه سازهاي موسيقي را دارد.
صداي اوليه از تارهاي صوتي سرچشمه ميگيرد و با استخوانهاي سينه، دندان، سقف دهان، حفرههاي بيني و ساير قسمتهاي صورت شما برخورد نموده و صدا را مرتعش و طنین افکن ميكند.
راز شنیده شدن صدا از راه دور :
طنین باعث می شود صدا از راه دور شنیده شود والا اگر ما فقط صداي ضعيف اوليه كه در تارهای صوتي ايجاد ميشود را ميشنيديم، صدايي به گوشمان می رسید كه فقط تا چند قدمي قابل استماع است.
انواع طنين
با یک دقت نظر در برخورد نوسانهای فرعی صوت با بدن، می توان این حقیقت را دریافت که از جهاتی طنینها دارای انواعی هستند که عبارتند از:
الف) طنين سينه
ب) طنين سر
الف) طنين سينه
این نوع طنین به واسطه برخورد امواج صدا با قفسه سينه ايجاد مي شود و غیر اختياری است و دائما در صداي شما وجود دارد.
ب) طنين سر
این نوع طنین به واسطه برخورد امواج صدا با جمجمه ، منافذ سر و صورت و بینی ايجاد مي شود، این طنین با تمرين قابل تقويت و اختیاری است.
راه پياده كردن طنين سر
برای شناخت و اجرای طنین سر، بایستی صدا را به سقف دهان بیاوریم و سعی کنیم صوت از منافذ سر و صورت بخوبی بگذرد؛ خواندن روي مصوت «آ» يا «اُ» به این امر کمک می کند.
نكات قابل توجه در بحث طنین
- انحراف بيني ، پوليپ ، سينوزيت و مشكلات فيزيكي حلق ، در طنين صدا تأثير گذار است ، لذا خوب است ذاكرين محترم تحت نظر متخصص گوش و حلق و بيني باشند و در صورت بروز مشكل به درمان آن بپردازند.
- هنگام خواندن، ناخودآگاه راه خروج امواج را از بيني نبنديد؛ چرا كه صدا پس از گذشتن از منفذ غار شكل بيني طنين اندازتر ميشود.
- هنگامي كه با تمام وجود و احساس و هيجان مي خوانيد گويا تمام سلولهاي بدن، با شما در خواندن همراه است ولذا صدايتان طنين افكن تر مي شود.
تمرين:
جهت تشخيص طنين شعري را انتخاب كنيد و آن را چند بار زمزمه كنيد و در هر بار با دست گذاشتن بر سر و استخوان بيني و لبها و سينه، ارتعاش صوت را در اين قسمتها احساس نماييد. كساني هستند كه موقع خواندن، حتي ارتعاش رادر انگشتان دست و پاي خود احساس مي كنند.
كيفيت صدا
منظور از كيفيت صدا آن است كه آيا صدا شفاف مي باشد و يا اينكه با صداي ديگري آميخته شده است. اينكه تارهاي صوتي چگونه با هم بر خورد كرده باشند، به آرامي يا محكم، ميزان كيفيت صدا را مشخص مي كند. به عنوان مثال، وقتي تارهاي صوتي به صورت شل با يكديگر بر خورد نمايند. در حين صدا سازي هواي اضافه اي از بين آنها خارج مي شود و صداي فرد همراه با صداي نفس به گوش مي رسد كه به اين صدا، صداي نفس آلود گويند (نمونه اي از صداي نفس آلود را مي توان در گفتار آهسته و محرمانه مشاهده كرد)[20]
حالت طبیعی صدا از نظر كيفيت
از نظر كيفيت نيز صدا نبايد مخلوطي از چند صداي ديگر باشد و مثلاً در صدا نبايد گرفتگي، نفس دار بودن، فشار و تقلا، لرزش و… مشاهده شود. [21]
اختلالات كيفيت صدا
از نظر کیفیت، ممکن است صدا دچار اختلالاتی شود که عبارتند از:
الف: گرفتگي صدا
ب: نفس آلودگي
ج: صحبت همراه با تقلا
د: لرزش صدا
الف: گرفتگي صدا:
گرفتگي صدا جزء اولين و شايعترين ويژگي هاي صوتي است. گرفتگي صدا ممكن است با مواردي چون نفس آلودگی و كوشش و تلاش در صدا سازي همراه باشد. بيماري هايي از قبيل فلج تار هاي صوتي، التهاب حنجره، ندول تارهاي صوتي و… درجاتي از گرفتگي صدا را باعث مي شود.
ب: نفس آلودگي :
در اين حالت مقدار زيادي هوا از بين تارهاي صوتي به هدر مي رود. خروج اين هوا از نظر شنيداري قابل ادراك است و صداي نفس آلوده معمولاً با كاهش بلندي همراه مي باشد. خروج هوا از ميان تارهاي صوتي معمولاً نشانگر تماس نامناسب و ناكافي آنهامي باشد. اين مشكل ممكن است ناشي از بيماريهاي چون ندول، زخم تماس و يا فلج تارهاي صوتي باشد.
ج: صحبت همراه با تقلا:
در اين اختلال حين گفتار، تارهاي صوتي با شدت و فشار به هم برخورد مي نمايند اين مسئله مي تواند ناشي از بيماريهاي حنجره اي و يا به علت مشكلات رواني حادث شود.
د: لرزش صدا:
چنين صوتي را غير استوار و لرزان درك مي نمائيم. صوت لرزان بيشتر در اثر آسيب سيستم عصبي به چشم مي خورد. [22]
بيماري هايي كه باعث اختلال صدا مي شوند[23]
برخی از بیماریها هستند که ابتلای به آن باعث اختلال در صدا می شوند و کارایی صدا را چار مشکل می نمایند. این بیماریها عبارتند از:
- ندول تارهاي صوتي
- زخم تماس حنجره
- پوليپ حنجره
- لارنژيت
- بيماري هاي رواني
- فلج تارهاي صوتي
- سرطان حنجره
- ضربه به حنجره
- اختلالات هورموني
- مشكلات طنابهاي صوتي كاذب
1- ندول تارهاي صوتي
اين بيماري در كساني كه از صداي خود بصورت حرفه اي استفاده مي كنند مانند خوانندگان، قاريان و نيز در كودكان بيشتر اتفاق مي افتد.
ندول، يك بر آمدگي كوچك بر روي تارهاي صوتي مي باشد كه در نتيجه برخورد و اصطكاك نامناسب تارهاي صوتي (مانند: فرياد زدن، آواز خواندن بالاي طيف طبيعي و به ويژه سوء استفاده از صدا در طي دوران لارنژيت) و نيز مشكلات روحي رواني ايجاد مي شود. ندول ابتدا كوچك و يک طرفه (يعني روي يكي از تارهاي صوتي) و در صورت ادامه دادن استفاده نادرست از صدا، دو طرفه و بزرگ مي شود .
افرادي كه ندول تارهاي صوتي دارند در اوايل روز راحت تر از اواخر آن صحبت مي نمايند. در ضمن اين افراد چون فكر مي كنند كه چيزي در گلويشان گير كرده است بيشتر از حد معمولي صداي خود را صاف مي كنند كه همين امر عامل تشديد كننده اختلال است. در چنين افرادي كيفيت صدا علاوه بر گرفتگي، نفس آلوده نيز مي شود. همچنين صداي فرد بم تر از حد طبيعي شده و از ميزان بلندي آن كاسته مي شود.
در زمينه درمان، در صورتيكه ندول آنقدر بزرگ شده باشد كه گرفتگي شديد ايجاد صوتي كند، ممكن است به عمل جراحي نياز داشته باشد ولي؛ در ندولهاي كوچك گفتار درماني و آموزشي بهداشت صوتي به بيمار، باعث برطرف شدن ندول و بهبود گرفتگي صدا مي شود.
2- زخم تماس حنجره
در زخم تماس حنجره بر روي تارهاي صوتي زخم دو طرفه ايجاد مي شود. اين زخمها بيشتر مواقع به همراه استفاده نادرست از صدا از علل بخصوص در زمان سرما خوردگي و لارنژيت بوجود مي آيد، از علل ديگر اين بيماري، مشكلات گوارشي است كه به صورت نفخ شديد معده و متعاقب برگشت اسيد از معده به دهان ايجاد مي شود.
در بيماراني كه زخم تماس دارند ميزاني از درد در ناحيه حنجره همواره با گرفتگي صدا و بلندي، كم مشاهده مي شود. درمان اين بيماري با گفتار درماني و رعايت بهداشت حنجره بخصوص در زمان سرما خوردگي و لارنژيت و يا درمان جراحي توصيه مي شود.
3- پوليپ حنجره
پوليپها بر آمدگي هايي هستند كه بدون وجود پايه و يا توسط يك ساقه كوچك به يكي از تارهاي صوتي مي چسبند و به علت استفاده نادرست ما از صدا بوجود مي آيند. در تمام پوليپها بجز پوليپهاي بزرگ تنها علامت موجود گرفتگي صدا است و به ندرت در موقعي كه يك پوليپ بسيار بزرگ باشد تنگي نفس و تنفس صدادار مشاهده مي شود. براي درمان نيز برداشتن پوليپ توسط جراحي از راه آندوسكپي توصيه مي شود؛ ولي بهتر است قبل از جراحي موارد لازم بهداشت صوتي توسط گفتار درمانگر آموزش داده شود.
4- لارنژيت
التهاب پوشش داخلي حنجره را لارنژيت گويند. لارنژيت اغلب موارد باعث گرفتگي صدا يا بي آوايي مي شود و به دو صورت حاد يا مزمن وجود دارد. التهاب تارهاي صوتي و ديگر بخشهاي حنجره ممكن است توسط عفونت ويروس يا باكتريايي در سيستم تنفسي و حنجره صورت پذيرد، همچنين التهاب گاهي بدون وجود عامل عفوني و تنها به دليل سوء استفاده از صدا، تنفس گازهاي داغ و مواد شيميايي يا بلع مواد سوزاننده نيز ممكن است ايجاد شود. درمان در اين بيماري استراحت صوتي و بر حسب مورد مصرف داروهايي از قبيل آنتي بيوتيك و كورتيكو استروئيد و غيره مي باشد.
5- بيماري هاي رواني
گاهي اتفاق مي افتد كه با وجود عملكرد نادرست حنجره و وجود علائمي از قبيل گرفتگي صدا بي صدايي، صداي همراه با فشار و تقلا، صداي نفس آلود و صداي زير غير طبيعي و … در معاينات حنجره هيچگونه آسيبي مشاهده نمي شود. در حقيقت با وجود آنكه حنجره سالم است ولي صداي فرد با مشكل مواجه شده است عامل اينگونه اختلالات مشكلات عاطفي و رواني است و به آنها روانزاد گويند. در درمان بيماريهاي روانزاد حنجره، گفتار درماني به همراه روان درماني توصيه مي شود.
6- فلج تارهاي صوتي
دور شدن و نزديك شدن تارهاي صوتي توسط عضلاتي در حنجره صورت مي گيرد. هنگامي كه اعصاب حنجره فلج مي شود، كار اين عضلات مختل شده كه به دنبال آن اختلال در حركت تارهاي صوتي بوجود مي آيد. فلج تارهاي صوتي مي تواند يك طرفه يا دو طرفه باشد در مراحل اوليه اين عارضه، صدا ضعيف و نازك مي شود و در مراحل بعدي كه تار صوتي سالم با فعاليت بيشتر به جبران عمل طناب صوتي فلج را جبران مي كند ممكن است صدا به حالت عادي برگردد. در فلج دو طرفه تارهاي صوتي نيز معمولاً ابتدا تارهاي صوتي تقريباً به هم نزديك و تماس پيدا مي كنند، در اين حالت صداي بيمار ممكن است هيچ تغيري نكند ولي به دليل بسته بودن حنجره و تبادل مختصر هوا از فاصله بين دو طناب صوتي، تنفس بيمار مشكل شده و با كوچكترين فعاليت فيزيكي فرد به تنگي نفس شديد دچار مي شود. در مرحله بعدي دو طناب صوتي بتدريج از هم دور مي شوند و تنفس كمي بهبود مي يابد؛ ولي درجاتي از ضعف در صدا و گرفتگي آن ديده مي شود. براي درمان فلج يك طرفه و دو طرفه جراحيهاي خاصي كمك كننده مي باشد.
7- سرطان حنجره
سرطان حنجره كه بيشتر روي تارهاي صوتي ايجاد مي شود در ابتدا باعث گرفتگي صدا مي شود و در صورتيكه تشخيص صحيح و به موقع داده شود بهبودي از راه عمل جراحي و يا اشعه درماني (راديوتراپي) عالي است و مي تواند از تجاوز سرطان به بافتهاي اطراف جلوگيري شود.
متاسفانه در اغلب موارد در اين بيماران مسئله گرفتگي صدا به سرما خوردگي يا لارنژيت نسبت داده مي شود و حنجره مورد معاينه قرار نمي گيرد و در نهايت سرطان در مراحل پيشرفته بيماري تشخيص داده مي شود؛ بنا براين اگر گرفتگي صدا در افراد- بخصوص اگر اعتياد به سيگار يا … داشته اند- بيش از دو هفته طول كشيد و بهبودي نيابد لازم است حنجره توسط متخصص گوش و حلق و بيني بدقت بررسي و معاينه شود. سرطان حنجره اغلب بين سنين 50 تا 70 سالگي رخ مي دهد. اين بيماري در مردان شايعتر از زنان است و نقش سيگار و … در ايجاد اين سرطان ثابت شده است.
8- ضربه به حنجره
صدمات و ضربات متعددي امكان آسيب به حنجره و تارهاي صوتي را دارند كه مي تواند يكي از موارد ذيل باشد:
1- صدماتي ناشي از تصادف اتومبيل كه در آن قرباني به سمت جلو پرتاب شده و موجب تصادم حنجره با داشبورد يا فرمان ماشين مي شود كه اين باعث شكستگي غضروفهاي حنجره مي شود.
2- زخمهاي حنجره به علت اصابت گلوله يا اشياء برنده
3- اصابت گردن با سيمها و كابلها در طي حوادث هنگام اسكي، موتور سواري و غيره
4- لوله گذاري طولاني مدت يا خشن حنجره اي (براي حمايت تنفسي)
5- بلع مواد سوزاننده كه اغلب توسط كودكان و گاهي در بالغين ديده مي شود يا استنشاق گازهاي داغ
9- اختلالات هورموني
الف: پركاري تيروئيد:
در پركاري تيروئيد به علت ترشح بيشتر از حد هورمون هاي غده تيروئيد كيفيت صدا نفس آلود و از ميزان بلندي آن كاسته مي شود و با اضطراب، تحريك پذيري و خستگي همراه است.
ب: كم كاري تيروئيد:
اين بيماري بدليل ترشح نا كافي هورمونهاي غده تيروئيد ايجاد مي شود شروع آن در بالغين تدریجی و به همين دليل عدم تشخيص اين بيماري شايع است. خواب آلودگی، عدم تحمل سرما، تورم اطراف چشم ها، خشكي پوست و … از علائم آن به شمار مي آيند صداي اين بيماران ،خشن و بم مي باشد.
ج: پركاري هيپوفيز در زمینه هورمون رشد:
قد و اندامهاي بيمار بصورت نابهنجاري رشد مي كند و صداي فرد بسيار بم و گرفته كه نتيجه رشد و توسعه بيش از حد تارهاي صوتي و غضروفهاي حنجره اي است.
د: اختلال در ترشح هورمونهاي جنسي:
در طي بلوغ جنسي در زنان به علت ترشح بيش از حد هورمونهاي آندروژن، حنجره رشد غير متعارف و در نتيجه صوت اين زنان به صورت غير طبيعي بم است و اين اختلال مي تواند همراه با ساير علائم از قبيل رشد موهاي زائد در صورت باشد.
10- مشكلات طنابهاي صوتي كاذب
گاهي اتفاق مي افتد كه تارهاي صوتي كاذب بطور غير طبيعي در هنگام توليد صوت به كار مي افتند كه اين مسئله گرفتگي صدا ايجاد مي كند اين گرفتگي ممكن است در طول ساعات روز يكسان نباشد، مثلاً صبحها كم و بعد از ظهر زيادتر شود. همچنين در اين عارضه صدا شباهتي به صداي پسران تازه بالغ پيدا مي كند كه آن را به اصطلاح دورگه مي نامند. در اين بيماران بر حسب علتهاي مختلف گفتاردرماني و روان درماني توصيه مي شود .
منابع و ماخذ پکیج آموزشی صدا سازی
[1]فرهنگ عميد.
[2]بيانات مقام معظم رهبري در ديدار با مداحان 30/11/65.
[3]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص9.
[4]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص10.
[5]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص12-13.
[6]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص13.
[7]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص13.
[8]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص14.
[9]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص14.
[10]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص14.
[11]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص31ـ46.
[12]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص15.
[13]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص16.
[14]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص20.
[15]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص16.
[16]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص18.
[17]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص17.
[18]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص20.
[19]فرهنگ عميد.
[20]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص16.
[21]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص17.
[22]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص21.
[23]چگونه از حنجره و صداي خود مراقبت کنيم؟، دکتر مسعود قاسمي و مهدي دارويي، ص23-30.
از این که تا پایان پکیج آموزشی صدا سازی، همراه ما بودید از شما بسیار ممنونیم، و خواهشمند هستیم تا از دیگر محصولات و پکیج های ما با کلیک در «اینجا» دیدن کنید.
